Ülkemizin dış ticaret hacmi her geçen gün artmaktadır. Bu büyüme bazı tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Ülkemiz bu tehlikelerin risklerini kabul edilebilir seviyeye çekmek ve Avrupa Birliği uyum sürecinin getirmiş olduğu şartlara uymak için yasal düzenlemeler yapmaktadır. Bunlardan biri de tehlikeli maddelerin kara yolu ile taşımacılığı hakkındaki yönetmeliktir. Bahse konu yönetmelik aşağıda anlaşılabilir biçimde özetlenmeye çalışılmıştır. Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınmasına dair Avrupa Anlaşması (ADR), 1968 yılından beri uygulanan Türkiye’nin de içinde bulunduğu toplam 48 ülkenin taraf olduğu uluslararası bir anlaşmadır. Tehlikeli maddeler doğal özellikleri veya taşıma esnasındaki durumları sebebiyle insanlara, hayvanlara, çevreye veya diğer eşyalara zarar verebilen; katı, sıvı veya gaz halde bulunan radyoaktif, yanıcı, patlayıcı, aşındırıcı, yükseltgen, boğucu veya alerjen özellikleri olan maddelerdir. ADR, yalnızca karayolu taşımacılığını ilgilendiren bir uygulama olmayıp amacı; Karayoluyla uluslararası taşımacılıkta güvenliğin arttırılması, tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin Birleşmiş Milletler kurallarına dayanarak tehlikeli atıklar dahil olmak üzere tehlikeli malların sınıflandırılması, paketlenmesi, etiketlenmesi ve test edilmesiyle alakalı hükümlerin, diğer taşıma şekilleri ile uyumlu bir biçimde ortaya konulması, karayoluyla tehlikeli mal taşıyan araçların yapımı, donanımı ve işleyişine yönelik koşulların ortaya konmasıdır. Tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayoluyla taşınmasını sağlamak, bu faaliyetlerde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli maddeleri taşıyan her türlü aracın operatör ve sürücülerinin sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını belirlemektir. Türkiye’nin 22 Şubat 2010 yılında taraf olduğu ve 1 Ocak 2014 tarihi itibariyle yürürlüğe giren ADR yönetmeliğinin kapsamı; Karayoluyla yapılan tehlikeli madde taşımacılığını, tehlikeli maddeleri gönderenleri, alıcılarını, dolduran, yükleyen, boşaltan ve ambalajlayanları, maksada uygun teknik özelliklere sahip her türlü araç ile taşıma yapan taşımacıları, tehlikeli madde yüklü her türlü aracı kullanan sürücü ve operatörleri, işletmeciler ile bu faaliyetlerde yararlanılan her türlü taşıt, araç-gereç ve benzerlerini Yabancı plakalı taşıtlarla Türkiye sınırları içerisindeki karayolları üzerinden yapılan uluslararası taşımaları Yetki belgesi hariç olma üzere, Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında yetki belgesi alma zorunluluğundan muaf olan ve kendi iştigal konusu ile ilgili kendi taşıtlarıyla tehlikeli madde taşımacılığı yapan ve yapacak kamu kurum ve kuruluşlarını Türk Silahlı Kuvvetleri adına yapılan, ancak Silahlı Kuvvetler’in doğrudan sorumluluğu ve danışmanlığı altında olmayan, ticari yükleniciler tarafından yapılan tehlikeli mal taşımacılığını, kapsar. Yönetmelik kapsam harici taşımalar; Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali ve olağanüstü hallerde uygulanacak mevzuat hükümlerine göre yapılacak taşıma işlemlerini Türk Silahlı Kuvvetleri’ne ait olan ya da Türk Silahlı Kuvvetleri temsilcilerinin eşlik ettiği araçlarla yapılan taşıma işlemlerini Emniyet Genel Müdürlüğü’ne ait olan ya da Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcilerinin refakat ettiği taşıtlarla yapılan taşıma işlemlerini, kapsamaz. Tehlikeli malların taşınması ile görevlendirilmiş olan ve ADR bölüm 1.4’te belirtilen taraflar tarafından istihdam edilen kişiler, bu tür maddelerin taşınmasına ilişkin zorunluluklar uyarınca sorumluluklarına ve görevlerine uygun olarak eğitim almalıdır. Eğitimler şunlardır: Tehlikeli madde genel farkındalık eğitimi (genel personel) Tehlikeli madde göreve yönelik mesleki eğitim (özel personel) TMGD Tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimi (uzman) SRC5 Sürücü mesleki yeterlilik belgesi eğitimi (sürücü) SRC5 Ek eğitimler; Sınıf 1, Sınıf 7 ve Tanker (sürücü) ADR Tanker , Sınıf1 (patlayıcı) ve Sınıf 7 (Radyoaktif) Tehlikeli maddenin taşımacılığında görev alan personelin eğitimi, yeterlilik sertifikaları gibi belgelerin yanı sıra taşımacılığın yapıldığı tanker, konteyner, taşınabilir basınçlı kap ve benzeri ürünlerde ADR gerekliliklerine uygun şekilde üretilmiş olmalıdır. Tehlikeli yüklerin taşınmasında kullanılan “Ambalajlar, Paketler, Orta Boy Hacimli Konteynerler, Büyük Ambalajlar ve Tankların” onay, test, sertifikalandırma ve muayenelerine ilişkin iş ve işlemler ile üretilen bu ürünlere UN (Birleşmiş Milletler) Numarası verilmesi için Bakanlık tarafından Türk Standartları Enstitüsü (TSE), 6 Mart 2013 tarihinde yetkilendirilmiştir. Bu yetkilendirme sonucunda oluşturulan sistem ile belgelendirme işlemi artık 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren Türkiye’de yapılmaktadır. 24 Ekim 2013 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan yönetmeliğin 9.maddesine göre; Tehlikeli madde taşıyan araçlarda aşağıdaki belgelerin bulundurulması zorunludur: a) ADR Bölüm 5.4.1’de belirtildiği şekilde düzenlenen taşıma evrakı, b) ADR Bölüm 8.2.2.8’de belirtildiği şekilde Sürücü Eğitim Sertifikası (SRC5), c) Araçta görevli her personel için resimli kimlik belgesi , ç) ADR Bölüm 5.4.3’te belirtildiği şekilde hazırlanan yazılı talimat, d) Birden fazla modla taşınan tehlikeli yükler için ADR Bölüm 5.4.5’teki Çok Modlu Tehlikeli Mal Taşıma Formu, e) Taşıtlar için geçerli ADR uygunluk belgesi, f) ADR’de tanımlanan Sınıf 1, Sınıf 6 ve Sınıf 7 tehlikeli yüklerin taşınmasında, bu Yönetmelik kapsamında belirlenen ilgili/yetkili mercilerden alınmış taşıma izin belgesinin fotokopisi, g) Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası poliçesi. Tehlikeli maddenin taşımacılığında kullanılan araçlarında Taşıt Uygunluk Belgesi / ADR Uygunluk Belgesi olması gerekmektedir(ADR bölüm 9.1.3). Taşıt Uygunluk Belgesi/ADR Uygunluk Belgesi bulunmayan taşıt sahipleri; taşıtın ADR’ ye uygunluğunu değerlendirmek üzere Bakanlığın yetkilendirdiği kurum/kuruluşlara aşağıdaki takvime uygun olarak başvuruda bulunmak zorundadırlar. Belirtilen tarih aralığından önce, taşıtlarına uygunluk değerlendirmesi yaptırmak isteyenlerin, yetkilendirilmiş kuruluşa bildirimde bulunması zorunludur. Yapılacak inceleme sonucuna bağlı olarak Bakanlığın belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgili taşıta Taşıt Uygunluk Belgesi veya Taşıt Durum Tespit Belgesi düzenlenir. a) 2006-2014 model taşıtlar 30/6/2015 tarihine kadar, b) 2000-2005 model taşıtlar 1/7/2015-31/12/2015 tarihleri arasında, c) 1996-1999 model taşıtlar 1/1/2016-30/6/2016 tarihleri arasında, ç) 1990-1995 model taşıtlar 1/7/2016-31/12/2016 tarihleri arasında, d) 1986-1989 model taşıtlar 1/1/2017-30/6/2017 tarihleri arasında, e) 1985 model ve öncesi taşıtlar 1/7/2017-30/6/2018 tarihleri arasında.