2017 yılı denizyolu taşımacılığı ve limanlarımız için nasıl geçti? UDH Bakanlığı verileriyle konuya hızlıca göz atalım. Tüm yükler Öncelikle Türkiye’deki limanlarda elleçlenen toplam yük %9,5 oranında bir artışla 471 milyon tona ulaştı. Limanlarımızda en yoğun aylar 41 milyon tonun üzerinde yük hacmi ile Temmuz ve Ağustos ayları oldu. Sıvı dökme yükler 152 milyon ton ile en fazla işlem gören yükken, onu 128 milyon ton ile kuru dökme yükler takip etti. Konteyner ton olarak 107 milyon ile 3. sırada yer alsa da konteynerde bu tarz bir istatistik (özellikle limanlar için) pek de anlamlı değil. Hareket sayısı bazında incelemek lazım. Yük türü ve rejim bazında dağılım (2017-Ton) İhracat İthalat Kabotaj Transit Toplam 2016-2017 Değişim Sıvı Dökme Yük 21,255,057 64,856,860 19,645,258 47,140,172 152,897,347 5.4% Kuru Dökme Yük 21,150,627 91,671,208 15,964,245 56,635 128,842,715 10.6% Konteyner 44,433,316 37,275,863 10,059,528 16,149,201 107,917,908 13.7% Genel Kargo 21,931,364 35,521,956 14,610,309 83,557 72,147,186 10.0% Araç 4,921,704 4,330,137 116,739 160 9,368,740 14.7% Genel Toplam 113,692,068 233,656,024 60,396,079 63,429,725 471,173,896 9.5% Kocaeli liman başkanlığı 73 milyon ton ile en fazla yük elleçlemesi yapılan başkanlık ve onu 70 milyon ton ile BOTAŞ, 55 milyon ton ile Aliağa izliyor. Liman Başkanlıklarının 2017 Performansı Yük (Ton) Gemi (Adet) Kocaeli 73,234,029 10,548 BOTAŞ (Ceyhan) 70,916,515 1,088 Aliağa 55,635,041 5,202 İskenderun 55,521,237 4,570 Ambarlı 36,353,157 4,264 Mersin 33,846,812 4,349 Tekirdağ 24,253,367 2,536 Gemlik 14,496,108 4,069 Karabiga 13,176,830 1,491 Samsun 12,325,083 2,984 İlk 10 L.B. toplamı 389,758,179 41,101 Genel toplam 471,173,896 73,306 Pay (%) 82.7 56.1 En fazla işlem hacmi olan ilk 10 liman başkanlığımızda Türkiye toplamının %82,7’si elleçlendi. En fazla gemiye hizmet veren liman başkanlığımız ise 10 binin üzerinde gemi sayısı ile yine Kocaeli. Sıvı dökme yük Petrol ithalatımız, ayrıca BTC ve Irak petrollerinin ülkemiz üzerinden dünya pazarlarına açılması istatistiklere doğrudan yansıdı. Ham petrol ürün bazında 87 milyon ton ile limanlarımızda en çok işlem gören yük oldu, onu 28 milyon ton ile taşkömürü, 22 milyon ton ile hurda demir izledi. BOTAŞ liman başkanlığına bağlı Haydar Aliyev terminalinde işlem gören BTC petrolleri 2017 yılında 252 milyon varile ulaşırken, Kerkük hattında bu rakam 184 milyon varil oldu. İlla ton cinsinden rakam isterseniz 1 varilin yaklaşık 159 litre ham petrol aldığı ve 1 litre ham petrolün 0.88 kg olduğu dikkate alınarak bir hesap yapılabilir. Kuru dökme yük ve genel kargo Ülkemizden transit geçen ham petrolü elleçleyen limanları dikkate almazsak, ton bazında en yüksek elleçlemenin MIP’de olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye’nin en geniş hinterlandına sahip MIP’de 8 milyon tonun üzerindeki dökme ve genel yükten ayrı olarak 1,5 milyon TEU konteyner işlem görüyor. Bu, toplamda 30 milyon tonun üzerinde bir yük anlamında geliyor. Ancak yine vurgulamak isterim ki konteynerde ağırlık, mantıklı istatistik vermez. Dolayısıyla kuru dökme yük ve genel yükte İSDEMİR, İÇDAŞ ve ERDEMİR limanlarımıza vurgu yapmak gerekiyor, bu limanlarımız 10 milyon tonun üzerinde kuru dökme yük ve genel kargo elleçledi. Konteyner Her ne kadar farklı istatistik kaynakları farklı rakamlar verse de, ortak bir yanları var: 2017 yılında konteyner elleçlememiz resmi olarak %13 (TEU bazında) oranında önemli bir artışla 10 milyon TEU’yu geçti. Toplam yükün %60’ı Ambarlı, Mersin ve Kocaeli liman başkanlıklarımızın sınırları içinde elleçlendi. Liman Başkanlıkları ve Yük Rejimi Bazında Konteyner Dağılımı (2017-TEU) İhracat İthalat Kabotaj Transit Toplam Ambarlı 1,110,303 1,194,966 263,935 553,301 3,122,505 Mersin 755,191 748,818 49,680 152 1,553,841 Kocaeli 559,606 565,607 111,790 78,988 1,315,991 Tekirdağ 98,101 103,607 140,376 594,398 936,481 Gemlik 321,562 297,739 177,696 2,126 799,122 Aliağa 403,312 346,016 43,999 1,016 794,342 İzmir 282,505 323,058 29,383 2,956 637,902 İskenderun 220,787 222,324 4,971 0 448,082 Antalya 73,477 99,870 26,545 0 199,892 İstanbul 26,023 42,273 17,213 0 85,508 Samsun 10,711 21,684 33,533 0 65,928 Bandırma 846 876 27,087 0 28,809 Trabzon 88 3,466 7,865 0 11,419 Diğer 4,364 4,903 1,449 0 10,715 Toplam 3,866,874 3,975,205 935,521 1,232,937 10,010,536 Yabancıların yaptığı gibi liman bazında bakacak olursak konteyner elleçleyen limanlar içinde Ambarlı limanı 3.1 milyon TEU ile Avrupa’da ilk 10, dünyada ise ilk 50 liman içinde yer alıyor. Kruvaziyer Yolcu Maalesef kruvaziyer turizminde tarihimizin en kötü yıllarından birisini yaşadık. Daha birkaç yıl önce 2 milyon yolcu gelirken 2017’de sadece 306 bin geldi. Neyse ki ilk göstergeler sektörün yavaş yavaş toparlanma yoluna girdiğini gösteriyor. Önceki yıllarda 500 bin yolcunun üzerinde rakamlara sahip İstanbul’da kruvaziyer turizmi durma noktasına geldi. Kuşadası Ege Port, 119 bin yolcu ile en fazla yolcu ağırlayan limanımız oldu. RO-RO Yurt dışı düzenli Ro-Ro hatlarımız üzerinden 263 bin araç yurda girerken, 276 bin araç çıkış yaptı ve toplamda 542 bin araca ulaşıldı. Avrupa yönlü araçların toplamı çok ezici bir çoğunlukla 400 bin araç olarak gerçekleşirken, Doğu Akdeniz hatlarında 83 bin ve Karadeniz hatlarında 55 bin araç işlem gördü. En yoğun hatlar Avrupa yönünde 116 bin araçla Tuzla (Pendik)-Trieste, Doğu Akdeniz’de 31 bin araçla Mersin-Magusa ve Karadeniz’de 18 bin araçla Haydarpaşa-Ilyichevsky oldu. Otomobil Yurtdışı Bağlantılı otomobil taşımacılığında toplamda 1.9 milyon otomobile ulaştık. Bu rakamın sadece 64 bini taşıma, geri kalanı satış amaçlıdır. Denizyolu ile Türkiye’ye ithal edilen araç sayısı 600 bin iken, ihraç edilen araç sayısı 1,3 milyon oldu. Kocaeli Autoport limanı 388 bin araçla en yüksek otomobil elleçleme rakamına ulaşırken onu 355 bin araçla Safi Derince, 344 bin araçla Gemport limanı izledi. Kabotaj Hatları 2017 yılında kabotaj hatlarında 137.2 milyon yolcu denizyolunu tercih ederken en kalabalık hat 23.4 milyon yolcu ile Eskihisar-Topçular/Tavşanlı hattı oldu. Kabotaj hatlarında 12.6 milyon araç taşınırken 4.1 milyon araç ile yine Eskihisar-Topçular/Tavşanlı hattı en fazla araç taşınan hat oldu. Umuyorum ki 2018, limancılığımızın her alanında çok daha iyi bir yıl olur… Kaynaklar TUİK, UDH Bakanlığı, Türklim ve Botaş Prof .Dr. Soner Esmer DEÜ Denizcilik Fakültesi – soneresmer@gmail.com Kaynak: 7DENİZ DERGİSİ MART-NİSAN SAYISI