Herkesin seker tadında bir Ramazan Bayramı geçirdiğini umut ediyorum. Tüm ülkemizin geride bıraktığımız Ramazan Bayramı’nı bir kez daha kutluyoruz. Denizcilik sektörü bugünlerde sadece ekonomik darboğaz ile mücadele etmemekte. Bunun yani sıra sektörü tehdit eden en önemli unsur alternatif taşıma yolları. Amerika son yıllarda demir yollarının cazipliğini tekrar keşfetti. Deniz yolu taşımacılığına kıyasla çok daha ucuz olan demir yolu özellikle Amerika’da arttırılan ham petrol üretiminin taşımacılığının bas rol oyuncusu olmak üzere. Ham petrolün demir yolu ile taşınması 2009 yılında günde 80 bin tren vagonuyken bugün bu rakam iki katından da fazla günde 200 bin tren vagonuna ulaşmıştır. Amerika’daki rafineriler ekstra hiçbir güvenlik önlemi alınmadan, tren vagonlarının ve demiryollarının iyice incelenmesi yapılmadan başlanan bu taşıma yolunun ucuzluk cazibesine kapıldığında kazalarında kaçınılmaz olacağı bekleniyordu. Temmuz ayı içinde Kanada’nın Quebec eyaletinde yaşanan onlarca kişinin hayatını kaybedip, yüzlerce kişinin de kazada oluşan ham petrol yangını dumanından zehirlendiği tren kazası buna acı bir örnektir. Ancak bu acı örnek ve kaza bile ham petrolün demir yolu ile taşınması yöntemini durdurmayacaktır. Amerika’daki petrol boru hatlarının yetersizliği de buna bir başka etkendir aslında. Bir çok petrol üreticisi ve rafineri şirketleri ham petrol taşımacılığında demir yolu yönteminin terk edilmeyeceğini aksine kapasitenin artacağını belirtiyorlar. Ancak demir yolu ile ham petrol taşımacılığının bu kadar ucuz olmasındaki etken elbette daha az insan gücüne dayanıyor olmasının dışında ham petrol gibi tehlikeli yükleri taşımadaki kural, sertifika ve zorunlulukların deniz yoluna kıyasla yok denecek kadar az ve yetersiz olması. Şuanda da petrol şirketleri mevzuatlardaki bu açıklıklardan faydalanmaktadırlar. Ancak siyasete gelecek kamu baskısı bu kolay prosedürleri ileride elbette değiştirecektir. Amerikan Enerji Bilgi İdaresi’nin kayıtlarına göre sadece 2013 yılının ilk yarısında her gün 1.37 milyon varil petrol demir yollarıyla taşındı. 2012’de bu rakam günlük 927 bin varil idi. Bu rakamlar tüm petrol ürünlerini içermekte ancak kurum bu sene içinde günlük yaklaşık 700 varil ham petrolün demir yollarında taşındığını hesap etmekte. Ham petrolün demir yolları ile taşınması bundan 6 yıl öncesine kadar düşünülen ve maliyeti uygun bir yöntem değildi. Ancak Amerika’nın domestik petrol yataklarından daha fazla yararlanmaya başlaması ve boru hatlarının yetersizliği bu yönde alternatif üretilmesine sebep oldu. Petrol ve rafineri endüstrisi yeni demir yolundan ham petrol boşaltma tesislerini, rafinerileri eklemeye başladılar. Phillips 66 şirketi 5 yıllık günde 50 bin varil petrolün New Jersey rafinerisine getirilme planını açıkladı. PBF Enerji şirketi yine Delaware City rafinerisi için demir yolu ham petrol boşaltma tesisi kapasitesini günlük 20,000 varilden 110 bin varile çıkarma çalışmalarını tamamlamak üzere. Demir yolu ile gelen petrol alımı sebebiyle PBF Delaware City rafinerisi deniz yolundan gelen ham petrol alımını 2013 yılında yüzde 80 azaltmış durumda. Ayni şekilde PBF Paulsboro terminali deniz yolu petrol alımını yüzde 40 azalttı. Sunoco şirketi günlük 330,000 varil kapasiteli Philadelphia rafinerisine demir yolu boşaltma tesisini ekleme çalışmalarını başlattı. Rafineri ayrıca ucuz doğalgaz için bir ihracat noktası olma çalışmalarını tamamladı ve ilk ihracatlar da yapılmaya başlanacak. Bu sene itibari ile bu rafineriden yapılacak ihracatlar için markette LNG ve LPG gemilerine bu bölgede sıklıkla ihtiyaç duyulacak. Demiryolları dünyanın her yerinde ham petrol ve diğer sıvı petrol ürünleri taşımacılığı marketine hızlı şekilde girebilir ve deniz taşımacılığının en büyük tehdit unsurunu oluşturabilir. Bunda belirttiğimiz gibi çok az bir yatırım ile ulaşımın her yöne sağlanabilmesi az insan gücü gerektirmesi ve hali hazırdaki yönetmeliklerin çokta denetleyicilik ve zorunluluklar bulundurmaması. Analizciler demir yolu taşımacılığı hakkında uzun vadede Amerikan ham petrol ve ürünleri taşımacılığındaki payının artacağını ve yine en ucuz yöntem olarak yer bulacağını belirtiyorlar. Rakamlar Amerika’nın yakın gelecekte dünyanın en büyük petrol ithal eden ülkesi olmak durumundan çıkıp en büyük petrol üreten ve hatta petrol ihraç eden ülke konumunu alacağını göstermektedir. Amerika; - 2008 yılında günlük 5M varil petrol üretmekteydi. - Domestik planlanmamış petrol üretimi 2012 yılında önemli katkıda bulundu ve günlük 6M varile ulaşıldı. - 2012’nin 4’uncu çeyreğinde Amerikan üretimi son 20 yılın en üst rakamına ulaştı ve günlük 7M varil oldu. - Domestik petrol yataklarındaki üretim 2008 yılından buyana yüzde 40 artış gösterdi. Uluslararası Enerji Kurumu hesaplarına göre Amerika’nın 2020 yılında Sudi Arabistan’ın petrol üretimini geçeceği öngörülüyor. Neden Demir yolu ile Ham Petrol Taşımacılığı Artış Göstermekte? İlk önceleri demir yolu yöntemi kısa dönem bir yöntem iken yeterli miktardaki domestik petrol üretimi ve sürekli artış göstermesi bunda etkili oldu. Market demir yolu taşımacılığının avantajlarından faydalandı; Kapasitelerin kısa teslim suresi içinde arttırılabilir olması. Vagonla daha esnek boşaltma zamanı ve yöntemi. Demir yolunun üretimdeki dalgalanmalara daha çabuk adapte olabilmesi. Değişik marketlere taşımacılıktaki çok yönlülük. Vagonların yükleme ve boşaltma esnasındaki bekleme maliyetlerinin çok az olması. Ham petrolün taşıma maliyetini azaltması. Yüksek talep olan bölgelere ham petrolün daha çabuk yönlendirilebilmesi. Ekonominin canlı ve değişken bir veri olduğunu gösteren en büyük kanıt Amerika ekonomisinde yaşanmakta. Amerikan ekonomisi ve devleti enerjide dışa bağımlılığı ulusal güvenlik sorunu görmekte ve bunu azaltma planlaması içindedir. Marketin kendileri için sürekli daraldığını hisseden ancak aslında marketin farklı yönlere doğru geliştiğini göremeyen denizcilik şirketleri önümüzdeki 20 yıl içerisinde kendilerini bu değişimlere adapte edemez ve tedbirlerini almazlar ise değişimden zarar görmeleri kaçınılmazdır. Kapt. Kubilay ULUCAN ATCOM Denizcilik Sektörü Başkanı kubilayulucan@hotmail.com