Geçtiğimiz mayıs ayında, Shenzhen Limanı'ndaki bir konteyner terminalinde COVID 19 vakasına rastlanılması üzerine Çin hükümeti bir ay boyunca normal üretiminin yüzde 30'nu düşürdüğünü ve 2 yıl önce alınan COVID 19 tedbirlerinden daha kapsamlı ve sıkı tedbirler aldığını açıkladı. Bunun sonucunda fabrikalarda, depolarda ve limanlarda tonlarca yük birikmeye başladı. (Her geçen gün artarak devam ediyor) Birçok gemi de demirde günlerce beklememek adına limanlara yanaşamayıp başka rotalara yönlendirildi.
İlerleyen günlerde Çin’deki limanların yeniden açılmasıyla birlikte bekleyen siparişler; konteyner hatları, nakliye firmaları ve limanlar üzerinde baskı yaratacağı, operasyonel zorluklar getireceği kaçınılmaz. Günler geçtikçe depolarda, gemilerde, fabrikalarda, limanlarda ve navlunlarda işin içinden çıkılmaz bir hal oluşacaktır. Fiziksel sorunlara ilaveten evlerinde karantina altında tutulan insanların ne zaman iş başı yapacaklarına dair bir emare de bulunmuyor. Çin hükümetine bakılırsa; normale dönüş “beş vakte kadar “olacak.
Yükler başlı başına sıkıntı
- Deniz yolu ile taşınan ve özellikle Reefer konteyner yüklerinin uzun süreli beklemeleri ve boş Reefer konteynerlerin limanlarda bulunmaması yeni yükleri kurtarmak adına eski yüklerin boşaltılması, iadesi veya bertarafı anlamına geliyor.
- IMDG (Tehlikeli yük) özellikli yük ve sıvıların liman terminallerinde ve gemi üzerlerinde bekleme süreleri arttıkça bulundukları alanlar için tehlike oluşturmaya başlayacaktır.
- Özellikle deri ticareti ve deri nevi yükleri taşıyan konteynerler fiziksel ve çevresel sorunlara yol açacaktır.
- Üretim için gerekli, özellikli ve spesifik hammadde yüklerin bozulması ve özelliğini kaybetmesi de söz konusu.
- Taşınan kapın kendisinin talebi (konteyner), yani ekipman sıkıntısı yine varlığını hissettirecektir. (Umarım bu durumda yeni ekipman üretimi ve siparişi yoluna gidilmez. Çünkü yeni konteyner siparişlerini yine Çin’den ithal etmek zorunda kalınır.)
Alternatif taşıma modları aramak yerine alternatif modlara yatırım yapılması gerekir
Deniz taşımacılığına alternatif taşımacılık modları denilince kara yolu, demir yolu ve hava yolu taşımacılığı akla geliyor. Bu modlar deniz yolu taşımacılığının sıkışık olduğu zamanlarda akla gelmesi aslında ticarette taşımacılığın kabullenilmişliğin bir göstergesi.
Küresel konteyner taşıyan firmaların her yıl milyar dolar kar elde ettiklerini açıkladıklarını okuyoruz veya duyuyoruz. Akıllara kazanılan; “deniz yolu taşımacılığının faydaları” cümlesinden uzaklaşarak alternatif taşımacılığa yatırım yapılması faydalı olacaktır. EVER GIVEN gemisinin Süveyş kanalını tıkaması, savaş sonrası KERÇ Boğazının kapanması, Çin’de yaşanabilecek veya yaşanan salgınların ortaya çıkma ihtimalleri unutulmamalıdır. Aksi taktirde taşımacılık için tekrardan bizleri alternatif yollar ve modlar aramaya itecektir.
Ticarete; mevcutta olanı ihtiyatlı kullanan ve yatırım yapmaya ne gerek var demeyen “Babayiğitler” gerekiyor belki de. Kim bilir o zaman deniz yolundan milyar dolarlık kar açıklamaları başka taşımacılıklar için de telaffuz edilir.
Kuşak Yol projesi ve tren taşımacılığı ön plana çıkmalı
Ticarette büyük söz sahibi olan Çin ayrıca büyük hinterlanda sahip bir ülkedir. 9.569.901 km2 yüz ölçümü olan ülkenin denize kıyısı 14.500 km kadardır. Ülkenin her bölgesinde geçekleşen üretim için kullanılan yükün ithalat ve ihracat sadece 34 büyük liman ve küçük boyutta limanlarda gerçekleşmektedir. Haliyle Çin denizinin açıklarında bekleyen gemileri görebiliyoruz.
Aşağıdaki Çin haritasına bakıldığında ülkenin denize olan kıyı bölgelerini daha net görülmektedir.
Buna paralel olarak Çin’e sadece denizyolu ticareti ile ulaşılmanın tek yol olmadığı, tren yolu taşımacılığı ile de ticaretin yapılabileceğini aşağıdaki bulunan tren yolu ağı haritası ile de görmek mümkündür.
Tren yolu; alternatif taşımacılık gibi gözükse de aktif kullanımı halinde Asya’nın en Doğusundan, Avrupa’nın en Batısına kadar ulaşımı sağlayan, yapılacak yeni yatırımlarla da deniz yolu ağı gibi bir taşıma ağı olmaya aday modudur.
Tren yolunun yanı sıra karayolu taşımacılığı ve hava yolu taşımacılığının etkin kullanımı ticaret yollarının efektif hale gelmesinde yararlı olacaktır.
Her yol Roma’ya değil Çin’e çıkıyor
Yıllar içerisinde devlet eli ile Dünya ekonomisinde en üst sıralara çıkan Çin; diğer devletlerin de rol model aldığı ülkedir. Çin; soğuk savaş döneminde nükleer güç iken, günümüzde ekonomik bir güç haline gelmesi, disiplinli ve uzun soluklu bir planlamanın sonucunda olmuştur. Öylesine bir güç ki kendi isteklerini ne pahasına olursa olsun hayata geçiriyor ve tasasını, endişesini diğer ülkelere bırakıyor. Tüm bu olumsuzluklar karşısında da kimseye hesap vermiyor.
Öz kaynakların çıkartılması, işlenmesi, yarı veya nihai mamul haline getirilip Dünya piyasasına sunulması o devlet için silahlanmadan daha güçlü bir yapıya ulaşmayı sağlar. Ülkemizde yıllardır söylenen “Küçük Çin” olma hedefi bile ülkemizin menfaati olacak iken bunu halen hayata geçirememek düşündürücü.
Küçük Çin olmak yerine ticarette büyüyen ve Dünya pazarında söz sahibi olan bir ülke olma umudumu her zaman koruyorum. Hedeflerimizi ileriye taşıyabilmek ve ticarette bizde varız diyebilmek için henüz geç değil.
Ortak akıl oluşturmak, konuya vakıf kişileri, STK’ları, akademisyenleri ve sektörün önde gelenlerini dinlemek yeterli olacaktır.
Her konuda bilgi sahibi (!) olan TV yorumcularını değil
Saygılarımla.
Veysel Güngör
