Mayısʹta ˮAvrupaʹda rüzgar güneyden esmeye başladıˮ demiştim… Analistin işi ˮdemiştimˮ demek olduğu için artık hayırlı haberler hatırına bilmişliğimi mazur görünüz. Bundan bir kaç ay öncesinde bir konferansta o anki göstergelere bakılarak çok da ümitvar olunamayacağını tartışmıştım, çünkü hala büyüme adına iyi hamleler görünmemekteydi. Bir kaç ay içinde ise hem büyüme hem de imalat göstergeleri enteresan bir hale geldi. Emtia piyasalarında da yaşanmakta olan gelişmeler bu sonbaharın koster adına iyi olabileceğinin ipucunu veriyor. Riskler tabii ki var ama artık güzel günlerin gelmesini isteyenler sadece koster armatörleri değil ve genel bir beklenti var. Avrupaʹda önemli bir öncü gösterge olan imalat satın almaları (Purchase Managersʹ Index, PMI) 12 aydan sonra ilk kez Temmuz ayında artış gösterdi. Yine Avrupaʹda ikinci çeyrek büyümeleri de birinci çeyreğe göre beklentileri aşmaya başladı. İtalya, İspanya ve Fransaʹda işsizlik azalmasa da artışı durdu. ˮBu ekonomik göstergeler biz koster armatörü için ne ifade ederˮ cihetinde haklı bir soru sorarsanız, şu noktayı hatırlamak çok önemli: 2011 Aralık ayında tüm bölgede bir iyimserlik hakimdi. Hatta bölgedeki koster navlunlarının nabzını tutan tek gösterge olan İstanbul Navlun Endeksi de hızla yukarı çıkarken, 2012 ile birlikte Yunan krizi ve tetiklediği Avrupa borç kriziyle çakılma yaşanmıştı. Şimdi yaklaşık 20 aydan sonra oradan dönülüyor olabilir. Haydi bir de emtialara bakalım: Rusya, Ukrayna, Kazakistanʹın geçen seneye göre çok daha iyi hasat gerçekleştirecekleri artık aşağı yukarı kesinleşti ve Temmuz ortasından beri, nehir tipi gemi armatörlerimizin de teyit edeceği şekilde ton başına nehir tipi navlunlar hızla yükseldi. Bunun geleneksel koster piyasasına da yansımaları oldu ve olacak, çünkü bu tahıllar nehirlerde buz sezonu başlayana kadar en azından düşük su çekimli gemileri bayağı meşgul tutacak. Çelik ve hurda fiyatları talep azlığından dolayı ciddi düşüşlere sahne oldu. Hurda tüccarları da çelik tüccarları da bazı bahanelerle fiyatları yükseltme çabasındalar. Eğer bölgesel olarak büyümeler iyileşmeye devam eder, imalat hız kazanırsa fiyatlar da düşmüşken ilk hareketlenecek olan Karadeniz-Avrupa arası çift yönlü sac ve çelik mamul taşımaları olacaktır. Hasat Karadenizʹde ve bölgenin genelinde iyi olunca gübre ticaretinde de sonbahara doğru hareketlenme beklenebilir. Hali hazırda hasat devam ettiği için pek hareket olmasa da arka planda üre ve fosfat taşımaları zaten armatörlerin gözüne çarpmakta. Bölgedeki en büyük tehdit ise yine siyasi riskler. Birkaç ay içinde Kuzey Afrikaʹda yine garip, tekinsiz bir rüzgar esmeye başladı. Mısırʹdaki askeri darbe, Tunus ve Libyaʹda tekrar bir şeylerin fitilini ateşleme çabaları ve Suriyeʹde savaşın uzun olacağını gösteren belirtiler son 2 senedir bölge ticaretini etkileyen Arap Baharıʹnın ufak bir rüzgarla tekrar alevleneceğini gösteriyor. Buna rağmen, istikrar bir şekilde korunursa bilhassa Libya ve Cezayirʹin kuvvetli çimento ve inşaat çeliği Batı Akdenizʹi destekleyecektir. Almanyaʹdaki seçimlerden önce Avrupaʹda olumlu bir hava var. Doğu Akdenizʹde Türkiye ve Rusyaʹnın büyümelerinde de öngörülemeyen bir yavaşlama şimdilik söz konusu değil. Ramazanʹda da piyasa düşüşe değil, biraz tahıllar biraz da Kuzeybatı Avrupa sayesinde yatay harekete eğilimliydi. Özetle, bir mevsim önce ne borsacıların ne emtia analistlerinin ne de benim gibi navlun analistlerinin tam olarak öngörmediği, güzel şeylerin olacağı bir döneme giriyor olabiliriz… Ama saha rüzgarlı, kaleye gönderilen toplar çok falso alıyor. Yaz aylarına girişle ISTFIX bölgesinde doğal olarak düşüş gösteren günlük gemi getirileri, Ramazanʹla birlikte ciddi düşüş beklentisine rağmen yatay ve yukarı yönlü seyretti ki bu bile önemli bir göstergeydi. 2-4 bin DWT gemilerin ortalama günlük gelirleri (TCE) 1.600 doların altına düştüyse de sonra toparlanarak bunun doların üzerine çıktı. 4-6 bin DWT gemilerin geliri ortalama 2.500 dolar/gün, 6-8 bin DWT gemilerin geliri ise ortalama 3.400 dolar/gün oldu. 10.000 DWT civarı büyük kosterlerin ise gelir ortalaması geçen ayki 5.000 dolar/günʹün altında, 4.750 dolar civarında kaldı. Engin KOÇAK Uzman Yönetici admin@istfix.com