Pekin ve Moskova yetkilileri birlikte yaptıkları açıklamada yaklaşık 10 senelik zorlu görüşmelerin ardından Çinʹe yüzlerce milyar dolarlık Rus doğal gazının iletimini sağlayacak anlaşmanın imzalandığını belirttiler. Anlaşmanın bu kadar uzamasının sebebi olan fiyat konusunda iki ülke de detaylı açıklama yapmadı. Geçmişte iki ülke arz anlaşmalarını imzaladıklarını ancak son fiyatın daha sonra görüşüleceğini söylemişlerdi. Gazprom CEOʹsu Alexei Miller Rus medyasına 30 yıl süreli ve toplam 400 milyar doları bulan bir anlaşmanın imzalandığını belirtti. Interfaxʹın haberine göre Miller Şanghayʹdaki gazetecilere, ˮBu Gazpromʹun en büyük anlaşması. Şu ana kadar başka bir ülkeyle bu boyutta bir anlaşma imzalamadık,ˮ dedi. Rus haber ajansları sözleşme ile bir yılda 38 milyar metre küp gaz ticareti yapılacağını ve bunun da Gazpromʹun müşterilerine uyguladığı alt seviye olan bin metre küp başına 350 dolara tekabül ettiğini açıkladı. Miller Çin anlaşmasındaki fiyatın ˮbir ticari sırˮ olduğunu belirtti. Çinʹin resmi haber ajansı Xinhua ise anlaşmayı iki günlük devlet ziyaretinin en önemli maddesi yapan Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinpingʹin anlaşmayı Şanghayʹda imzaladıklarını açıkladı. Çin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC) Gazpromʹun doğu Siberyaʹda doğal gaz stokları geliştirmekle, kendilerinin ise Çin sınırında ulaştırma ve depolama tesisleri kurmakla yükümlü olduklarını söyledi. Anlaşmanın Avrupa Birliği kendisini Moskovaʹnın enerji kapanından kurtarmak isterken gerçekleşmesi, Gazpromʹun stratejik olarak Asyaʹya dönmesini kolaylaştıracak. Ukraynaʹdaki krizin Avrupaʹya giden gaz arzında aksamalara sebep olacağından endişe duyulurken, AB alternatif gaz kaynakları bulma planlarını hızlandırıyor ve Gazpromʹun kıtadaki gücünü artırma çabalarını engelleme çalışıyor. Oxford Institute for Energy Studies araştırma görevlisi Shamil Yenikeyeff, ˮRusyaʹnın bu anlaşmaya çok ihtiyacı var çünkü Brükselʹe ve bazı Avrupa Birliği ülkelerine ekonomik olarak karlı bir adım attığı ve gazı için yeni bir pazar bulduğu sinyalini vermesi gerekiyorˮ dedi. Fakat Çin ve Rusya anlaşmaya varsa bile Gazpromʹun kar mekanizmasının kökleri Avrupaʹnın derinlerinde olmaya devam edecek. Avrupaʹnın gaz ihtiyacının yüzde 30ʹunu karşılayan Gazprom bunun neredeyse yarısını Ukrayna üzerinden gönderiyor. Gazprom yerel pazarda ucuza verdiği gazın masrafını karşılayabilmek için Avrupaʹdan daha fazla para alıyor. Geçtiğimiz yıl Avrupaʹya 174 milyar metreküp gaz satan şirket bundan 2.1 milyar ruble (60 milyon dolar) kazanırken, yerel pazara sattığı 243 milyar metreküpten 794 milyon ruble kazandı. İhraç edilen gazın ilk hacmi yıllık 38 milyar metre küp olacağından hacim şu anda Avrupaʹya ihraç edilen gaza kıyasla düşük olacak. Rusların umduğu gibi kapasite 60 milyar metre küpü geçse dahi ihraç edilen gazın hacmi şu anda Avrupaʹya gönderilen gazın hacminin 3ʹte 1ʹine tekabül edecek. Gazpromʹun Avrupaʹya satışları geçen sene yüzde 15 artışla 2008ʹden beri en yüksek seviye olan 174.3 milyar metre küpe ulaşmıştı. Capital Economics verilerine göre Rusyaʹnın gaz ihracatı ülkenin toplam ihracatının yüzde 10ʹunu ve hükümetin toplam gelirlerinin yüzde 6ʹsını oluşturuyor. Brüksel merkezli German Marshall Fund analisti Kristine Berzina, Rusyaʹnın öğretmenlere, doktorlara, emeklilere maaşlarını ödeyebilmek için bu gelire çok ihtiyaç duyduğunu söylüyor. Çin ve Rusya uzun süredir ABDʹyi dengelemek ve çok kutuplu bir dünya oluşturabilmek için ilişkilerini sağlam tutuyor. Ancak aralarındaki onlarca sene geriye giden güvensizlik komşu ülkelerin ilişkilerini yıprattı. Son yıllarda özellikle Avrupalı alıcılarının talebi düştüğünden Rusya, Çinʹin artan doğal gazı talebini karşılamak için heyecanlı. Çin ise birçok şehrini etkileyen ağır hava kirliliğinden kurtulmak için daha temiz enerji kaynaklarına yönelmek istiyor. AB yetkilileri de Haziran ayında Avrupaʹnın enerji altyapısını iyileştirmek, Avrupa Komisyonuʹna Gazprom ile gerçekleşen görüşmelerde daha fazla güç vermek ve alternatif enerji kaynakları bulmak için görüşme planları yapıyorlar. Gazprom ofislerine Eylül 2011ʹde yapılan sürpriz baskınlardan sonra Gazprom ayrıca AB düzenleyici kurumların tekel soruşturmasının da hedefi konumunda. Bu senenin başında ABʹnin Rekabet Kurulu Başkanı Joaquin Almunia, Gazpromʹa karşı ciddi bir yasal süreçle birlikte büyük cezalarla sonuçlanabilecek resmi bir suç duyurusunda bulunmaya hazır olduğu uyarısını yapmıştı. Ancak konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynağa göre, Almuniaʹnın ˮhavanın petrol gibiˮ olduğu bir süreçte tansiyonu iyice yükseltmemek için çok dikkatli davranacağı belirtildi. Aynı şekilde AB de Ukrayna krizinden dolayı Rusyaʹya uyguladıkları yaptırımların enerji sektörünü de kapsaması konusunda direnç gösterdi. Gazprom ve Avrupa Birliği ilişkilerindeki hassas denge iki tarafta da hissediliyor. ˮAvrupaʹnın doğal gaz tüketiminin üçte birini biz karşılıyoruz ama biz de Avrupaʹdan gelen paralara muhtacız. Bu bir karşılıklı bağımlılık ilişkisi,ˮ diyen Gazprom yetkilisi Alexander Medvedev, ˮMüşterilerimize gazımızı ulaştırmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız,ˮ diye ekledi. 7deniz