[caption id=ˮattachment_17367ˮ align=ˮaligncenterˮ width=ˮ600ˮ] norwegian air force /European Pressphoto Agency[/caption] Rus askeri uçakları bu hafta Avrupa etrafında Soğuk Savaş’tan bu yana nadiren görülen derecelerde hava manevraları yaparak NATO savaş uçaklarının da harekete geçmesini sağlarken, Doğu ile Batı arasında gerilimin ne kadar arttığını da gözler önüne serdi. NATO yaptığı açıklamada Salı ve Çarşamba günleri 4 grup halinde 12’den fazla Rus uçağının görüldüğünü ve izlendiğini belirtirken, bunun sık görülmeyen bir aktivite olduğunu ve sivil uçuşları tehlikeye sokma potansiyelini de taşıdığını söyledi. NATO sözcüsü yaptığı açıklamada uluslararası birliklerden oluşan bir savaş uçağı grubunun Rus savaş uçaklarını karşılamak için bir araya geldiğini söylerken, Rus uçaklarının uluslararası hava sahasında kaldığını ve NATO sahasını işgal etmediğini söyledi. Fakat NATO yetkilileri bu tür uçuşların yanlış askeri hesaplar riskini artırdığını da sözlerine ekledi. Öte yandan Rusya’nın bu adımı ABD’nin Ukrayna’da binlerce kişinin ölümüne neden olan çatışmalardan dolayı Rusya’yı eleştirdiği bir döneme denk geliyor. Obama hükümetinden üst düzey bir yetkili “Rus pilotları tarafından kendi alanlarının dışına çıkma ve gerek havadan gerekse denizden yoklama tacizlerinde gittikçe artan bir trend görülüyor. ABD birçok kez Rusya’yı uluslararası hukuka ve komşularının sınırlarına saygı duymaya çağırdı” ifadelerini kullandı. Moskova’dan konu hakkında hemen bir yorum gelmezken, geçmişte bu tür uçuşların bir provokasyon olmadığını dile getirmişti. NATO yaptığı açıklamada bu yıl şu ana kadar 100’ün üzerinde Rus uçağının radarına takıldığını söylerken, bu rakam 2013 yılında görülen uçak sayısının 3 katından daha fazla. ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel bu ay Rusya’dan bahsederken “revizyonist” ifadelerini kullanırken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Sovyetler Birliği sınırlarını yeniden çizmeye çalıştığını dile getirmişti. Pentagon Çarşamba günü yaptığı bir açıklamada Rusya’nın Avrupa’da provokatif davranışlarına devam ettiğini söyledi. Pentagon sözcülerinden Vanessa Hillman, “Bu tür durumların sayısını tutuyoruz ve Rusya’nın Ukrayna krizi başladığından beri NATO bölgesine yakın uçaklarının aktivitesinde bir artış gördük. Bu uçuşların şimdiki durumu sakinleştirmeye hiç yardımcı olduğunu düşünmüyoruz” ifadelerini kullandı. ABD genelkurmay başkanı Ray Odierno, Rusya’nın kendisini yeniden kabul ettirmeye çalıştığını söyleyerek, “Bence çok yakından izlememiz lazım. Müttefiklerimizin içinin rahat olmasını sağlamalıyız” ifadelerini kullandı. NATO’nun yeni Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Salı günü The Wall Street Journal’a verdiği röportajda NATO ve Rusya arasında “krizin daha kötü bir duruma dönüşmesini engellemek ve yanlış anlaşılmaların daha büyük çatışmalar çıkarmasını engellemek için” daha fazla “şeffaflık ve öngörülebilirlik” lazım olduğunu söyledi. Rus liderler ise Brüksel’den gelen yalanlamalara rağmen uzun süredir NATO’yu Rusya’nın varlığına bir tehdit olarak görüyorlar. Putin, Kırım’ı alırken yaptığı bir konuşmada Ukrayna’nın birliğe katılması durumunda NATO’nun Kırım’da bulunan üsleri kullanmasını istememesinin de bölgeyi ele geçirmesinin nedenlerinden bir tanesi olduğunu söyledi. Rusya’nın son dönemlerde gösterdiği agresiflik özellikle birliğe yeni katılan ve Moskova’nın sert şekilde karşı çıktığı eski Sovyetler Birliği üyelerini tehdit ediyor. Estonyalı yetkililerin Eylül ayında yaptığı bir açıklamada bir istihbarat görevlilerinin Estonya topraklarından Rus ajanlar tarafından kaçırılarak ABD Başkanı Barack Obama’nın ülkeyi ziyaretinden yalnızca 2 gün sonra Rusya’ya götürüldüğünü söyledi. Rusya ise şu an hapiste olan istihbarat görevlisinin casusluk operasyonu çerçevesinde Rusya topraklarında yakalandığını savundu. Öte yandan bu ay İsveç esrarengiz bir şekilde Stockholm yakınlarındaki denizlerde gezinen bir denizaltına yönelik operasyon başlatırken, Moskova bu denizaltının kendilerine ait olduğu iddialarını yalanladı. İsveç her ne kadar NATO üyesi olmasa da en sağlam Batı müttefiklerinden bir tanesi. NATO bu hafta radarlarla belirlenen uçuşların Atlantik Okyanusu, Kuzey Denizi, Baltık Denizi ve Karadeniz üzerinde gerçekleştiğini söyledi. Açıklamada Rus savaş uçaklarının bomba uçakları da içerdiği söylendi. NATO’ya göre Rusya genellikle uçuş planlarını açıklamadığı için bu tür uçuşlar sivil yolcu uçakları için de bir tehlike oluşturuyor. NATO’nun Belçika’nın Mons şehrinde bulunan askeri merkezi sözcüsü yaptığı açıklamada Rusya’nın NATO’ya herhangi bir askeri tatbikat konusunda bilgi verdiğine dair bir şey bilmediğini söyledi. Öte yandan gerginliğin ne kadar arttığını gösteren işaretlerden bir tanesi de İngiliz savaş uçaklarının Çarşamba günü Rus yapımı bir uçağı Stansted Havalimanı’na eskort ederken, İngiliz Savunma Bakanı uçağın Letonya’ya ait olduğunu ve sivil bir uçak olduğunu söyledi. Rusya son yıllarda uzun mesafeli hava uçuşlarını sıklıkla yaparken, bunun eğitim ve “hazır olma” amaçlı olduğunu dile getiriyor. Stoltenberg röportajda havadan havaya polis gözetimi yapan NATO uçaklarının sayısının geçtiğimiz yıla göre 5 kat arttığını dile getirdi. Eylül ayında Galler’de toplanan NATO liderleri Stoltenberg’in “Soğuk Savaş’ın bitmesinden bu yana toplu savunma sistemimize en büyük takviye” olarak adlandırdığı ve çoğunlukla doğu sephesinin savunmasını sağlayacak bir anlaşma üzerinde uzlaşmaya vardı. NATO liderleri aynı zamanda önümüzdeki 10 yıl boyunca askeri harcamaları milli gelirin yüzde 2’sine çıkarma konusunda anlaşmaya varırken, an itibariyle yalnızca birkaç üye bu rakamda veya bu rakamın üzerinde. NATO Çarşamba günü 8 Rus savaş uçağının Kuzey Denizi ve Atlantik Okyanusu üzerinde görüldüğünü duyurdu. Norveç 4 Tu-95 bombalayıcı ve 4 Il-78 tanker uçağından oluşan F-16 uçaklarını harekete geçirdi. Rusya’da ana karadan kalkan uçakların 6 tanesi Norveç Denizi üzerinden geçerken geri döndü ve iki bombardıman uçağı güneybatı istikametinde uçarak Norveç sahiline paralel gitti ve İngiltere’nin Typhoon isimli savaş uçaklarının harekete geçmesine neden oldu. İki savaş uçağı daha sonra Atlantik istikametinde giderken, bu noktada Portekiz F-16’ları harekete geçti ve daha sonra İngiltere’nin kuzeyinden batısına doğru hareketlendi. Bombardıman uçakları ilk gözlemlenmelerinden 13 saat sonra hala havada kalmaya devam ettiler. NATO açıklamasında iki Tu-95 bombardıman uçağı ve iki Su-27 savaş uçağının Karadeniz’de Çarşamba günü görüldüğünü duyurdu. Türk savaş uçakları bunun üzerine harekete geçti. NATO radarları aynı zamanda iki MiG-31, iki Su-34, bir Su-27 ve iki Su-24’ten oluşan 7 Rus savaş uçağını Baltık Denizi üzerinde uçarken tespit etti. Buna cevaben NATO’nun “polis” görevini gören Portekiz F-16’ları harekete geçerek Baltık ülkeleri –Estonya, Letonya ve Litvanya- üzerinde korumaya geçtiler. Bunun üzerine Rus savaş uçakları tekrar Rus hava sahasına geri döndü. Salı günü 7 Rus savaş uçağı Baltık Denizi üzerinde görülürken, Finlandiya Körfezi’ne yaklaşan Rus uçaklarına Alman Typhoon savaş uçakları cevap verdi. Danimarkalı savaş uçakları da NATO üyesi olmayan Finlandiya ve İsveç’ten uçaklarla beraber harekete geçti ve Rusya’nın Kaliningrad bölgesine doğru hareketlendi. Bu Rus uçakları uçuş planlarını önceden duyururken, NATO açıklamasına göre sivil hava kontrolünü sağlayan kuruluşlarla radyo bağlantısı içerisinde bulunmadı. (The Wall Street Journal) 7deniz