Mauritius adası, karaya oturmuş bir geminin Hint Okyanusu'na tonlarca petrol sızdırmaya başlamasının ardından "çevresel acil durum" ilan etti. Yakın sularda yayılan karanlığı gösteren uydu görüntüleri, devam eden sızıntıyı izlemek için kullanılıyor.
Acil müdahalede döküntünün izlenmesi ve durum tespitinde, bölgenin fotoğraflanması önemli olup 8 Ağustos'ta European Scape Agency faaliyete geçirildi. Kurtarma ve yardım çalışmaları çerçevesinde uydu verilerine hızlı erişim sağlayan kurum vasitasıyla kirliliğin uzaydan çekilmiş fotoğrafları paylaşıldı. Kopernik Sentinel-2 tarafından 11 Ağustos'ta çekilen bu görüntüde, görüntünün altında görünen MV Wakashio, önemli bir sulak alan olan Pointe d'Esny'nin yakınında mahsur kalmış durumda. Yağ tabakası, Hint Okyanusu'nun parlak turkuaz renkleriyle çevrili ince, siyah bir çizgi olarak görülebilir.
Yaklaşık 4000 T petrol taşıdığı bildirilen MV Wakashio gemisi, 25 Temmuz'da Mauritius'un güneydoğu kıyısındaki bir mercan resifinde karaya oturdu Basında çıkan haberlere göre, çatlamış gemiden okyanusa 1000 T’dan fazla petrol sızdı ve yakındaki mercan resiflerinin yanı sıra çevredeki plajları ve lagünleri kirletti.
Ada halkı, karaya oturmuş bir gemiden petrol sızıntısının neden olduğu yıkımı basına anlatarak, adayı saran ekolojik ve ekonomik zararı durdurmak için acil uluslararası yardım çağrısında bulundular. Bölge halkı ilk kez bir petrol dökülme kazası ile karşılaşmıştır. Gemide 2.500 T petrol bulunması daha büyük bir ekolojik ve ekonomik felakete dönüşebilir.
Ülkenin başbakanı Pravind Jugnauth, müdahale ekiplerinin şimdilik sızıntıyı durdurmayı başardıklarını, ancak en kötüsüne hazırlandıklarını söyledi. "Teknenin yarı yarıya kırılma riski olduğundan acil durum çağrısında bulunan hükümet, karaya oturmuş gemileri yüzdürme ve petrol dökülme vakalarında uzmanlık becerisinin olmadığını açıkladı.
Adadaki yerliler, 25 Temmuz'da gemi ilk kez karaya çıktığında felaketi önlemek için neden daha fazla çalışılmadığını sorguluyorlar.
Her acil durumda olduğu gibi, petrol dökülmesi vakalarında da emülsifikasyona petrol uğramadan müdahalenin yapılması ve hatta zor da olsa sonlandırılması önemlidir. Emülsifikasyon petrol tiplerine, hava ve deniz sıcaklığı gibi nedenlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. Petrolün bünyesine su alması haliyle bertaraf maliyetlerininde artmasına neden olmaktadır. Bölgede müdahale yetkinliğinin olmayışı, müdahalenin de zamanında yapılmamasına, beraberinde çevreye verilen zararında artmasını neden olmaktadır.
Petrol dökülme vakalarında hazırlıklı olmak, acil müdahale planlarının aktive edilerek müdahalenin planlanması önemlidir. Doğru ekiplerle müdahalede planın olmaması kirliliğinin önlenmesi ve yayılmanın sınırlandırılmasında sorunlara neden olacaktır. Ekipman varlığı ve ekipman kullanma yetkinliği de en az acil müdahale orgnizasyonu kadar önemlidir.
Acil müdahale teknik ve idari yetkinlik bütünü olup, böylesi kazaların en aza indirilmesinde dereceli müdahale sisteminin kurulması ve zararların tazmini kapsamında uluslar arası anlaşmalara taraf olunması da ayrıca önemlidir. Gemilerin kendi sigortalarının çevresel hasarı karşılaması mümkün olamadığından uluslar arası anlaşmalarla IOPC Fund gibi (The International Oil Pollution Compensation Funds) çevresel hasarların karşılanması mümkün olabilmektedir. Türkiye’de de ,2005 yılında çıkan Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun ve 2006 yılında çıkan Uygulama Yönetmeliği ile petrol ve diğer zararlılara müdahale kapsamında kademeli mücadele sistemin kurulması ve uygulanmasında bence TC. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile TC. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başarılı bir ilerleme sağlanmıştır.
Uygulamada kapasitenin artırılması ve sektörel bilincin artırılması ve motivasyonun sürekli tutulması önemlidir.
Tulip Eğitim ve Danışmanlık olarak 2007 yılından bu güne kadar petrol ve diğer zararlılara müdahale de acil müdahale planlarının yapılması, tatbikat ve eğitimlerle sektöre desteğimiz yüksek bir motivasyon ile sürmektedir.
Şafak ÖZSOY
KURUCU
Uluslararası Petrol ve Diğer Zararlılara
Müdahale Operasyon ve Destek
Grupları Eğitmeni (OPRC I-II-III)
