25 Ocak’ta düzenlenen Koster Filo Yenileme Çalışması Toplantısı’nda, Metin Kalkavan’ın sunumunun ardından DTO üyeleri ve sektör yetkilileri söz aldı. İşte sektörün merak ettiği ve Başkan Kalkavan’a yönelttiği sorular! LEVENT KARAÇELİK: TONAJ TEPSPİTİ ÇOK İYİ YAPILMALI  Metin Kalkavan’dan sonra ilk sözü alan DTO üyesi Levent Karaçelik, dünyanın birçok bölgesinde, koster ihtiyacı olduğunu söyledi. “1980 senesinde, uzun bir süre Akdeniz ve Karadeniz’de, navlunları tespit eden Türk armatörleri idi” diyen Karaçelik, konuşmasında, “Mesleğe koster brokerı olarak başlamış ve her platformda buna destek vermiş biri olarak bazı şeyleri söylemek istiyorum. Öncelikle geçmiş dönemlerde olduğu gibi sürü güdüsüyle hareket edilmemeli. Burada tonaj tespit edilirken, çok iyi incelenmeli. Başkan çok doğru bir şey söyledi. 1980 senesinde, uzun bir süre Akdeniz ve Karadeniz’de, navlunları tespit eden Türk armatörleri idi. Çünkü rakibi yoktu. Oralara tekrar geldik. Şu anda koster filosu neredeyse erimiş vaziyette. Yenileri var tabi ama 12-13 milyon dolarlardan konuşuluyor. Gemi seçiminde yalnızca Karadeniz ve Akdeniz ticaretini dikkate almayın. Dünyadaki ihtiyacı da göz önüne alın. G. Amerika’da Batı Afrika’da inanılmaz derecede koster ihtiyacı var” ifadesini kullandı. BARIŞ DEDETAŞ: GEMİ DAHA ÖNCE HURDAYA VERİLDİYSE TEŞVİKTEN YARARLANABİLECEK MİYİZ? Matesis Marine and Enginerring’in kurucu ortaklarından Barış Dedetaş, DTO Başkanı Metin Kalkavan’a “Gemiyi aldığımız anda teşvike katılabiliyoruz. Gemimizi önceden hurdaya verdiysek, yine bu teşvikten yararlanmamız söz konusu mu yoksa bekleyecek miyiz?” diye sordu. Kalkavan, Dedetaş’ın sorusuna, “Bizim modelde, başvuruda hurdaya vereceğiniz gemi ile ilgili başvuru yapıyorsunuz. Gemiyi ne zaman verirseniz o zaman prim hakkı kazanıyorsunuz. Ara taahhütlerde gemiyi vermek zorundasınız. Önce başvurunuzun kabul görmesi lazım. Ama tebliğ edilmeyen ve kanunun olmadığı bir şeyde önce verilen söz konusu değil” diyerek yanıt verdi. Cevap üzerine yeniden konuşan Dedetaş, “Biz gemi tasarlıyoruz. Geminin nasıl olacağı isteğe bağlı geçecek anladığım kadarıyla” şeklinde konuşunca, Kalkavan kendisine, “Tam öyle değil. Sonra model önerimiz olacak. Bu demek değil ki bu dizayn değişmez. Müşteri isteğine göre değişebilir. Ama standartlaşma gibi hedefimiz var” dedi. ÖMÜR KARATAŞ: SACI UKRAYNA, EKİPMANI AVRUPA’DAN ALIYORUZ. YÜZDE 60 YERLİ NASIL OLACAĞIZ? İnteraktif bir şekilde yürütülen toplantıda, söz alan kişilerden biri de Ortak Marine Genel Müdürü Ömür Karataş idi. Karataş, Kalkavan’ın, koster filosu ile ilgili yaptığı sunuma değinerek, projede eksiklikler olduğunu söyledi. Projedeki yüzde 60 yerli ekipman desteğine atıfta bulunan Karataş, “yüzde 60 yerli ekipman desteği deniyor. Sacı Ukrayna’dan alıyoruz. Ekipmanları Avrupa’dan alıyoruz. Türkiye’den pompayı bile koyamıyoruz. Bu konuda bir öngörü veya çalışma var mı?” diye sordu. Karataş, konuşmasının devamında, “Bu projenin eksikliklerinden bir diğeri de şu anda Avrupa 126 Koster gemisi LNG proje ile kızağa kondu. Bu konuda herhangi bir bilgi veya destek alabildiniz mi? İkincisi, yönetim desteği, yani herkes 1 veya 2 gemisini bu projeye katarak finanse eder ama yapmak çok kolay yürütmek zor. Yürütümü daha modernize etmek açısından, bugün Singapur’un yaptığı gibi 500 gemiyi yöneten şirketler varken, Türkiye’de en az 10 veya 20 gemi yönetebiliyor. Dolayısıyla 50-100 gemi yönetebilecek şekilde yönetim şirketlerinin kurulması açısından bu proje açısından, yönetici firmalara da destek vermesi açısından bir üstünlük verilebilir mi? Diyelim ki yüzde 5 yönetici desteği gibi?” dedi. METİN KALKAVAN: GEMİ SADECE MALZEMEDEN OLUŞMUYOR Kalkavan, Ömür Karataş’ın sorularına şu şekilde cevap verdi: “Özellikle anlattım. Türkiye’de yerli katkı payı şu anda yüzde 60’ların üzerinde. Askeri gemilerde yüzde 70’ler yaklaşıyoruz. Yerli ya da yabancı malzeme demedim. Gemi sadece malzemeden oluşmuyor. Malzeme artı hizmet. Toplam gemi maliyeti yüzde 60’ın üzerine çıkmamız lazım” dedi. HARUN ŞİŞMANYAZICI: ÜST SINIR VAR MI? Öğretim Üyesi ve yazar Harun Şişmanyazıcı yaptığı konuşmada, “Bu projeye baktığımız zaman, hurda teşviki dediğimiz olay, küçük tonajlarda biraz zorluyor işi. Neden? Gemi küçüldükçe inşa maliyeti artıyor. Ama gemi tonajı büyüdüğü zaman maliyeti de azalır. Tam tersine hurdadan aldığınız fiyat yukarı çıkar. Hurda teşvikinin yapıldığı ülkelerde, genellikle büyük tonaj üzerinden yapılır. Buradaki ana sıkıntı kosterde bunu gerçekleştirmeye kalktığımız zaman hesaplama uygun gelmiyor. İstediğiniz gemiyi dışarıdan alıp, hemen gelip Türk siciline kaydettirmek suretiyle hurdaya vermeye imkân veriyor. Onun da yüzde 80’e kadar yapmaya imkan veriyor. Burada üst sınır var mı?” dedi. METİN KALKAVAN: ANA FELSEFE TÜRK FİLOSUNU YENİLEMEK Şişmanyazıcı’nın bu sorusuna Kalkavan, cevaben şunları söyledi: Burada üst sınır yok. Bu projenin ana felsefesi Türk filosunu yenileme projesidir. Onun için üst sınır yoktur. TOLGA TOMBA: PROJE YATIRIM YAPILABİLİR GÖZÜKMÜYOR Proje ile ilgili Tolga Tomba eleştiride bulundu. “Ben kısa bir eleştiri yapayım. Aslında güzel bir çalışma olmuş. Proje kendini geri ödeyebilir gözüküyor ama yatırım yapılabilir gözükmüyor bana göre.  Çünkü 7 milyon dolarlık bir projeden bahsediyoruz. 1 milyon dolarını armatör veriyor. Proje kendisini ödüyor. 12 sene sonra 3 milyon dolara satılabilir gemi oluyor. Fakat 3 milyon dolara alamıyorsunuz. 1 milyon doları devlete iade ediyorsunuz” diyen Tolga Tomba Kalkavan, “Orada sadece 5 yıl kalma şartı var. Ondan sonra nereye satarsanız satın. İstediğin şekilde devlete bir kuruş ödemeden” diyerek yanıt verdi. Kalkavan’ın cevabının ardından konuşmasına devam eden Tolga Tomba “Benzer projeler Çin’de de yapıldı. Öğrendiğim kadarıyla bu gemiler 3-4 milyon dolara yapılmış Çin’de Avrupalılar tarafından. Şimdi biz o gemileri 3 milyona dolara alıyoruz. Bu 7 milyon dolarlık bütçeye giren olmaz mı? Olur ama 100 gemilik bir sürüm olur mu olmaz bence. Yapacak olan zaten yapar, fakat büyük bir sürüm olmaz” şeklinde konuştu. HAKAN ÇENDİK: 40 BİN TONLUK GEMİ KOSTER ADLEDİLEMEZ Koster Filo Yenileme Çalışması Toplantısı esnasında söz alan Armatör Hakan Çendik, “5 yaşında bir geminin hurdaya çıkması fizibıl olmayacak, bunun temel noktası tonajın belirlenmesi gerektiğini düşünüyorum” diyerek, projeye dair şunları söyledi: Bu çalışma gerçekten çok güzel. Bir tespitte bulunmamız gerektiğini düşünüyorum. Koster yenileme projesi ile bir tonaj belirlememiz lazım. Çünkü 40 bin tonluk bir gemi koster olarak addedilemez. Sunumunuzda şöyle bir konudan bahsettiniz: Tonaj, hurdaya çıkacak bir gemi, yeni gelen bir gemiye de yer açılacak dediniz, kosterde yaş ortalaması 28’lerde, ama panamkasta 5’lere kadar düşüyor. 5 yaşında bir geminin hurdaya çıkması fizibıl olmayacak, bunun temel noktası tonajın belirlenmesi gerektiğini düşünüyorum. Hakan Çendik’in sözlerinin ardından, kendisine yanıt veren DTO Başkanı Metin Kalkavan ise, “Hakan Bey’in dediği şey tartıştığımız ama fizibıl oldukça yukarıya gideceğiz. Bu korkunç bir şey keşke yenileyebilsek devletin bunda kayı yok. Çünkü her yapılan gemi devlete yüzde 19 kazanç getiriyor” ifadesini kullandı. ÜMİT SANDIKÇI: YURT DIŞINDAN GEMİ ALARAK İLERİDE REKABET ORTAMI YARATMIŞ OLMAYACAK MIYIZ? Kalkavan’ın sunumunu yaptığı projeye eleştiride bulunan İMEAK Deniz Ticaret Odası üyesi Ümit Sandıkçı, “Hurda teşvikinde, yurtdışından gemi alınıp getirilebilecek. Bu getirilecek gemi, sonuçta yurtdışındaki talepten dolayı fiyatın artışına neden olacak diye düşünüyorum. Yanılıyor muyum, arz ve talepten dolayı. Hollanda’dan bahsettiniz, geçenlerde oradaydım, küçük gemi tipi işleten işletmeciler, zanaatkâr insanlar. Her şeyleri orada. Gemilerini Uzakdoğu’da yaptırıp, Hollanda’da donatıyorlar. Bir potansiyel olunca oraya gideceğiz ve fiyatlarını yukarı taşıyacağız. Sonra gidip filolarını yenileyecekler. Bu bize ileride rekabet getirmeyecek mi?” şeklinde eleştiride bulundu.   SİNAN ATASOY: HOLLANDA’DA 5 BİN TONLUK GEMİNİN PROJESİ İÇİN 500 BİN EURO VERDİM Ümit Sandıkçı’nın Hollanda üzerinden yaptığı eleştiriye, DTO Başkanı Kalkavan cevap vermeye hazırlanırken, salonda bulunan Armatör Sinan Atasoy, başkandan söz alarak, konu ile alakalı kürsüye giderek konuşma yaptı. Avrupa şartlarında gemicilik yapmak istediği için, bir projeye 500 bin Euro verdiğini belirten Atasoy, “Hollanda mevzuu geçince bildiğim yerden çıktı ders. 2008 ve 2011 yılında 2 koster yaptım. İkisinin de projesini Hollanda’dan aldım. Türkiye’den değil. Burada 4-5 bin tonluk geminin projesi 50 bin dolar iken 500 bin Euro verdim. Benim amacım Kuzey Avrupa’da gemi çalıştırmam için onların tipinde bir gemi inşa ettirmem gerekiyordu. Ama ne ile karşılaştık? Yine Türk tipi çalıştırıyorduk. Maliyetlere bağlamak istiyorum. 5 bin tonluk geminin 2999 grosun altında olması mümkün değil” şeklinde konuştu. METİN KALKAVAN: ŞARTLAR SAĞLANSIN, 100 GEMİ 3 AYDA BİTER Sandıkçı’nın yaptığı eleştirilere, Sinan Atasoy’un konuşmasının ardından yanıt veren Kalkavan, “Keşke Ümit Bey’in dediği olsa. Biz fizibıl olmadan kimsenin gemisini almayız. Kimsenin gemisini de hurdaya vermeyiz. Biz zaten, işimize geliyorsa yapacağız o projeyi. 2 şey var: Dünyadaki arzı arttırmak ve Türkiye’de yapmak. Geçmişte yaptık yine yapabiliriz. Akdeniz Karadeniz çanağında farklı bir şeye gidiyoruz. Sahaya daha iyi oyuncularla gireceğiz. Şu an o zaman. İstihdama ihtiyaç var. Şartlar uygun. Koster filosu yaşlı. Tersaneler uygun. Yük artışı oluyor. Rekabetçi modern gemilerle hallaç pamuğu gibi atarız. Yeni nesil denizcilerimiz geliyor. Hem eğitim hem yatırım açısından. Okullarımızdan çıkmış, bir dünya yatırımcımız oldu. Bu potansiyeli harekete geçirmek, bu projenin amacı. Biraz cesaret. Şu şartlar sağlansın, devlet kabule etsin ilk 100 gemi 3 ayda biter. Dünyada olmayan bir finansman modelini konuşuyoruz” dedi. EROL YÜCEL: NEDİR YANLIŞ OLAN? DTO Başkanı Metin Kalkavan’dan sonra söz alan DTO Üyesi Erol Yücel de projeyi eleştirenleri eleştirdi. Yücel yaptığı konuşmada, “Tolga Bey buradayken ona sorum vardı. Sinan beye teşekkür ederim. Onun söylemlerinden epey istifade ettim. Şunu öğrenmek istiyorum, Tolga Bey’e veya ekibine, şunu soracaktım: Böyle bir gemi için 7 milyon dolar maliyet mi yüksek veya konuştuğumuz kredideki yüzde 2 faiz mi yüksek? Veya 10 yıllık süre mi kısa? Nedir yanlış olan veya önerisi nedir bunu duymak isterdim ama Sinan Bey’in bilgilerini almaktan mutlu olduğumu söylemek istiyorum. Sağlıklı doğru veriler verdi. Projenin en önemli kısmı da dizayn kısmı. Çok iyi günün koşullarına imkân veren bir projenin olması. Tersaneler geminin en iyisin, yapıyor. Yeter ki proje iyi olsun” ifadesini kullandı. Konuşmacıların ardından konuşan DTO Başkanı katılımcılara teşekkür ederek toplantıya sonlandırdı.   7DENİZ – VOLKAN KOÇ