Fena halde sıkıcı başlık attım, farkındayım. Ama hemen sayfayı çevirmeyin! Malumunuzdur, 2014’ün ikinci çeyreğinde gerçekten bölgeyi ilgilendiren çok siyasi gelişmeler görüldü ve bu yazımda bunları göz önüne alarak önümüzde neler var değerlendirmeye çalışacağım. Ben yine her zamanki gibi olayları denizcilik açısından değerlendireyim de siz değerli koster armatör ve brokerleri belki denklemi farklı kurarsınız. Sondan başa doğru gidelim… Mısır’da, Muhammed Mursi’nin indirilmesi sonrası ülke seçime gitti ve General Abdülfettah el Sisi’yi başkanı olarak seçti. Beğenelim ya da beğenmeyelim, düşük katılımla da olsa bu istikrar adına atılmış ciddi bir adımdır. Bölgenin en büyük tahıl ithalatçısı olan Mısır’ın istikrarı bu bölgede koster için önemlidir. Zaten istikrar sinyalleri Mısır’dan Güney Avrupa’ya çıkan çeşitli yüklerde kendini göstermeye başlamıştı. Kaldı ki, şahsen 5 -6 bin ton aralığında Karadeniz-Doğu Akdeniz arası gibi navlun teklif eden Mısır – Adriyatik taşımaları görmeye başladım. Öyle ki bu durum brokerlerin de ilgisini çekiyor. Ayrıca Mısır’ın uzun mamul talebinin yılın ikinci yarısı yüzde 10 artması bekleniyor. Çünkü yeni yönetim konut projelerine yükleniyor ve milyarlarca dolar harcayacağını ifade ediyor. Ukrayna’da da benzer bir durum var. Petro Poroshenko, ülkede Viktor Yanukovych’in halk hareketleri sonucu devrilmesinden sonra seçimle göreve gelen yeni başkan. Poroshenko’nun biz denizcileri ilgilendiren bence en önemli özelliği hem Ukrayna Dış İşleri Bakanlığı hem de Ukrayna Kalkınma ve Ticaret Bakanlığı yapmış, iş adamı kimliğiyle de öne çıkan ‘dolu’ bir kişilik olması. Bu birleşim bence Ukrayna’nın hem AB ile hem de Rusya ile daha çok kendi menfaatlerini güden bir politika geliştirmesini, her iki tarafı da kendi ticaretini kalkındıracak mesafede tutmaya çalışacağını gösteriyor. Denizcilerin bilmesi gereken en önemli konu şu: Bu ülke, devrim sonrası ciddi biçimde IMF’ye AB’ye hatta ABD’ye (gerçi o bir miktar hibe yaptı ama) milyarlarca dolar borçlandı. Diğer yandan, Rusya’ya da enerji bakımından bağımlı durumda. Bu borçları ödemek için derhal kalkınmalı, ticareti hız kesmemeli. Bunun işaretlerini nereden görüyoruz? Geçen yazımda da bahsetmiştim, Ukrayna’dan Kuzey Afrika’ya yarı-mamul ve mamul çelik çıkışları hızlandı. Son iki yıldır Güney Avrupa’nın fiyat belirlediği Kuzey Afrika çelik ithalatlarında Ukrayna’dan da rekabetçi fiyatlar geliyor. Türkiye’den de bahsetmemek olmaz. Son bir yılda ülkenin seçimler dolayısıyla nasıl bir rüzgardan etkilendiği malum. Şimdi ise istikrara doğru yeni bir yönelim var ve her seçim geçtikten sonra Türkiye’nin önündeki belirsizlikler de teker teker kalkacak. Fakat hala bunun Karadeniz ticaretine olumlu tesiri için vakit var. Türkiye yüzde 8 büyüdüğünde Karadeniz’de navlunların nasıl olduğunu, sonra büyüme yüzde 2-3’e düşünce ne olduğunu hatırlıyoruz değil mi? Türkiye 2013’te yüzde 4,4 büyüdü 2014-2015 için de uluslararası ekonomistler yüzde 3 civarı, hükümet ise yine 4-4,5 civarı büyüme bekliyor. Bu durumda Karadeniz’de ticarete etki eden önemli ithalat/ithalatçılardan Türkiye’nin etkisi sınırlı kalacak diyebiliriz. Biraz da ekonomik politikalara ve şu son dönemdeki navlunların etkisine bakalım… Herkesin malumudur, son bir aydır navlunlar yine tatmin edici seviyelerin altında kalmaya başladı. Bunda tabi ki tatillerin, yukarıdaki siyasi olayların arka planının ve yaklaşan yazın etkisi var. Fakat bence genel olarak bu yavaşlamayı bir de Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) parasal genişleme yapacağı beklentisi var. Ne alakası var AMB’nin koster ticaretiyle? Güney Avrupa’nın uzun mamulleri ve çimentosu Kuzey Afrika’ya, bilhassa Cezayir’e akarken, Türkiye’nin Avrupa’dan hurda maliyetleri avro iken, Rusya ve Ukrayna’nın Avrupa’ya üre, çelik, yarı-mamül gibi ihracatlarında avro/dolar paritesi önemli bir rol oynarken, denizciler Avrupa’da likidite bolluğunun, avronun dolar karşısında gerilemesinin ve faizlerin düşmesinin etkisini gözden kaçırmamalıdır diye düşünüyorum. Bundan seneler önce AMB’nin Amerika’daki “mevkîdaşı” Fed’in yaptığı genişlemenin sonuçlarını hep beraber gördük, şimdi benzer bir önlem pakedi AMB tarafından açıklanırsa bunun kısa-orta vadede sonuçları koster ticaretini de etkileyecektir. Bölgedeki ticaret de “bence” şu aralar nefesini tutmuş, AMB’den gelecek haberi bekliyor. Ben bu makaleyi Haziran’ın başında yazıyorum, o yüzden neticenin ne olacağını siz değerli okurlar muhtemelen bu satırları okurken daha iyi değerlendiriyor olacaksınız. ISTFIX’e gelirsek, Nisan başında hafif bir toparlanma kaydeden navlunlar, bahsettiğimiz hususlar neticesinde Mayıs ayı boyunca biraz direnç gösterip sonrasında aşağı yönlü sert bir kırılma kaydetti. 2-4 bin DWT gemilerin bölge ortalaması olarak günlük gelirleri (TCE) tekrar 2.000 doların altına düşerken, 4-6 bin DWT gemilerin geliri de ortalama 3.000 doların altına düştü. Büyük koster tonajında, 6-8 bin DWT gemiler günde 4.000, 10.000 dwt’lik büyük kosterler ise 5.700 dolar civarında gelir elde ediyor. Engin Koçak admin@istfix.com