Gemi Brokerleri Derneği’ ve ‘GBD Academy’ olarak üzerinde ciddi çalışmalar yaptığımız iş ahlakı ve etik kurallar çerçevesinde, mesleğimizin icrasına değer katan ve standart oluşturmasını arzuladığımız uygulamalara değineceğiz. Derneğimizin üyesi olduğu ‘Ulusal Gemi Brokerleri ve Acenteleri Dernekleri Federasyonu” (FONASBA)’nın Etik Kuralları ve Baltic Exchange’in Etik Kuralları (Baltic Code), gemi brokerliğinin icrasına yönelik referans niteliği taşımaktadırlar. Baltic Code’un bazı dikkat çeken maddelerine basitçe göz atacak olursak: • Tüm piyasa oyuncuları sözleşmeden doğan sorumluluklarına vakitli biçimde riayet etmelidirler. • Üyeler yanlış beyandan sakınmak için makul dikkat gösterecek, dürüstlük ve adalet prensipleri ile hareket edeceklerdir • Broker, bir gemi veya bir yüke teklifi ancak müvekkilinin yetkisi dahilinde veya müvekkili temsil yetkisi olan başka bir brokerin verdiği yetki ile verebilir. (Mutat uygulamada brokerler nadiren yük veya gemi sahibinden yetki talep etmektedirler ve böylece yetki sınırlarını ihlal etmektedirler.) • Bir armatör veya armatör brokeri gemiyi tek seferde sadece tek bir yüke fermo teklif edebilir. Benzer şekilde, kiracı veya kiracı brokeri de yükünü tek seferde sadece tek bir gemiye fermo teklif edebilir. • Bir armatör veya kiracı, gemisine veya yüküne birden fazla teklif alabilir ve eğer o anda başka bir taraf ile müzakere halinde ise, teklif verenlere bu durumu açıkça belirtmelidir. • Eğer broker daha önce çalışmadığı ve tanımadığı bir tarafa hizmet edecekse, bu müvekkilin geçmişini ve regülasyonunu araştırma yolunda makul girişimlerde bulunmalıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda gerçek bilgi karsı tarafla mutlaka paylaşılmalıdır. (Emin olmadan First Class Charterers seklinde beyan eden bir broker, zarar gören armatöre USD 650.000 ödemek zorunda bırakıldı.) Bunların yanında, kabul edilemez uygulamaların bazıları aşağıda listelenmiştir 1. Broker, armatörün yetkisini almadan ihalelere isim belirterek gemi teklif edemez 2. Broker, bir gemi veya yükü fermo veya münhasıran elinde bulundurduğunu ima veya ifade edemezler. (Bu durum da çokça rastlanan bir hatadır ve ‘exclusive’ olarak gelen yük ve gemilere dikkat edilmesi gereklidir.) 3. Bir gemi, zaman kazanmak veya diğer teklifleri değerlendirmek amacıyla kesinlikle “subject” (stem etc.) halde bekletilemez. Aynı anda birkaç gemi veya yüke çalışılması ve stem’e vabeste tutarken birini seçip diğerlerini subject’lerden düşürmek, piyasamızda en fazla ayıplanan, ahlaksız bir uygulamadır. 4. Üzerinde ihtilaf olmayan ödemelerin (komisyon, kira vb.) gerekçesiz biçimde alıkonulması veya geciktirilmesi etiğe aykırı bir tutumdur. Özellikle brokerlik komisyonunu geciktiren veya hiç ödemeyen firmaların sebep olduğu durumlara derneğimiz yetkileri dahilinde müdahale etmektedir. FONABA Code of Conduct’ın bazı destekleyici maddelerine aşağıda (Bölüm 1,2,3) değinilmiştir: Tüm üyeler daima; • Çalıştıkları ülkenin ulusal kanunları ve diğer düzenlemelere uygun olarak hareket edecektir • Dürüstlük ilkesine bağlı kalacaktır • Sağlam ve itibarlı bir mali durumda çalışacaktır • İşvereninin ticaretinin gizlilik dahilinde ele alınmasını sağlayacaktır • Yasaklı uyuşturucuların ticareti ve dolandırıcılık da dahil olmak üzere, tüm yasa dışı faaliyetler ile mücadele eden yetkililer ile işbirliği içinde bulunup, gayretlerine katkıda bulunacaktır • Geminin ilgili ulusal, bölgesel ve uluslararası yetkililere karşı yasal yükümlülüklerinin muntazam ve vakitli bir şekilde yerine getirilmesinde işverenine ve gemi kaptanına mümkün mertebe ve sorumluluk sınırları dahilinde her türlü desteği gösterecektir. • Gemi brokerliği ve acenteliğin tüm vazifelerini layıkıyla yerine getirmek amacıyla, girişilen işin tüm yönlerini kapsayacak tecrübeli ve profesyonel nitelikte personel istihdam edecektir • Uluslararası kabul görmüş denizcilik makamları ve eğitim müesseselerinin müfredatlarına dayalı sınavlara çalışmak ve geçmelerini destekleyerek, personeli profesyonel yeteneklerini geliştirmesi için teşvik edecektir. • Tüm faaliyetlerin, profesyonel bütünlük dahilindeki en yüksek standartlarda dürüstçe yürütülmesini sağlayacaktır • Doğru yönetim kontrolü ile, tüm görevlerin özenle ve dikkatli biçimde gerçekleştirildiği yüksek düzeyde güvenilirlik oluşturacak ve sürdürecektir • Denizcilik endüstrisi ile alakalı tüm ulusal ve uluslararası kanunları ve yerel kuralları izleyecektir • İşini etkili ve vakitli bir biçimde yapabilmek için gerekli imkan ve donanım ile birlikte, kalıcı bir adreste faaliyet gösterecektir • Yanlış beyanı önlemeye özen gösterecek, tüm faaliyetlerin dürüstlük ve namuslu iş yapma prensiplerine tabi olmasını sağlayacaktır • Tüm müzakereler için, gerekli olan yetkilerin ilgili taraftan alındığına ve bilinçli biçimde bu yetkiyi aşan bir eylemde bulunulmayacağına emin olacaktır • Armatör adına hareket eden brokerlerin, bir gemiyi aynı anda sadece tek bir yüke teklif ettiğinden emin olacaktır • Kiracı brokerlerinin yük veya yükleri aynı anda sadece tek bir gemiye veya tek bir armatörün brokerine teklif ettiğinden emin olacaktır • Bir gemi veya yükün, işveren tarafından yetkilendirilmedikçe, ne olursa olsun başkasına geçilmediğinden emin olacaktır • Piyasaya dağıtılmadan önce tüm işlerin gerçekliğinin iyi biçimde araştırılmasını sağlayacaktır. Derneğimiz, etik kurallar ve is ahlaki haricinde yolsuzlukla mücadele konusundaki çalışmalarını hızla yürütmektedir. Bir sonraki sayıda, ahlaklı biçimde iş yapan tüccarlar ve piyasaya yeni giren genç meslektaşlarımızın istikbali için bu konuya değinilecektir. Bahadır Tonguç - bahadir@supramar.com.tr 7DENİZ