Darbe girişimi sonrası gemi inşada siparişler neredeyse durdu. En büyük pazar Norveç, Türk bankalarının teminat mektubunu kabul etmiyor. Avrupa bankaları da maliyet artırdı. Tersaneciler gemi ipoteği karşılığında Eximbank kredisi istiyor. Norveçʹin Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmemesi üzerine finansal yapısı nispeten güçlü olan tersaneler Avrupa bankaları üzerinden teminat alarak üretimlerini sürdürme yoluna gitmişti. Ancak Avrupa bankaları da teminat mektubu maliyetlerini artırınca tersaneciler yeni bir çıkış yolu aramaya başladı. Tersaneciler ihracatçıyı korumak için kurulan Eximbankʹın bu noktada devreye girerek gemi ipoteği karşılığında kredi temin etmesini istiyor. GYİB Başkanı Başaran Bayrak, “Hükümetten Eximbank’ın gemi ipoteği karşılığı kredi vermesini sağlayacak yasal değişikliği yapmasını bekliyoruz” dedi. Norveç bankalarının temmuz ayında yaşanan darbe girişiminden sonra Türk bankalarının teminatını kabul etmediğini aktaran Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği (GYİB) Başkanı Başaran Bayrak, “Norveç bankaları kendilerinden daha büyük olmasına rağmen Türk bankalarının teminatını kabul etmiyor. Burada politik bir tavır da var” dedi. Avrupa bankalarından da teminat almakta zorluk yaşadıklarını belirten Bayrak, Eximbank’ın gemi ipoteği karşılığı kredi vermesinin sektörü rahatlatacağını söyledi. Bayrak, “Eximbank’tan bunu talep ediyoruz ama bunun için Eximbank yönetmeliğine bir değişiklik gerekiyor. Şu anda bu yol açık değil. Ancak hükümet nezdinde buna izin verilmesi gerekiyor. Siyasi iradenin yapısal bir düzenleme ile bu konuda Eximbank’a görev vermesi gerekiyor. Eximbank şu anda hiç işlevsel değil. Bizim talebimiz gemi ipoteği karşılığında bir kredi verilmesi. Mevcut yasal uygulamalarla bu mümkün değil. Bu yapılırsa gemi ihracatına büyük katkı sağlayacak” dedi Siparişleri komşu kapıyor Teminat mektubu almakta zorlandıkları için siparişleri başka ülkelere kaptırdıklarını dile getiren Başaran Bayrak, “Karşı taraf senin teminat mektubunu kabul etmeyince bu sefer de müşteri seni tercih etmiyor siparişi başka ülkelere veriyor. Biz bu konuda GYİB olarak hükümetten çözüm bekliyoruz. Norveç bankaları ile diğer Avrupa bankalarının Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmeleri çok elzem bizim için. Buradan teminat mektuplarını versek dahi maliyetler çok yüksek. Kredi maliyetlerinin kesinlikle makul seviyelere çekilmesi gerekiyor. Bu fiyatlarla rekabet etmek çok kolay değil” diye konuştu. Yeni iş gelmiyor Cemre Shipyard Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Gülcek, önceki sene aldıkları siparişleri tamamladıklarını, ancak piyasada şu anda yeni sipariş alımıyla ilgili sıkıntıların yaşandığını söyledi. Ağırlıklı olarak İngiltere, Danimarka, İzlanda ve Norveçʹe üretim yaptıklarını belirten Gülcek, ˮBu yıl seviyemizi korumaya çalışıyoruz ama önümüzdeki yıllarda düşüş görünüyor. Önümüzdeki yılın görüşmelerini bu yıldan yapmamız gerekiyordu ama hala bir hareketlilik yokˮ diye konuştu. Norveç bankalarının hala Türk bankalarının teminat mektuplarını kabul etmediklerini hatırlatan Orhan Gülcek, firma olarak Avrupa bankaları üzerinden teminat mektubu aldıklarını, ancak onların da maliyetlerini giderek yükselttiklerine vurgu yaptı. Gülcek, ˮÖzellikle 15 Temmuz sonrasında yabancıların Türkiyeʹdeki bankalara ve finans sistemine bakış açısı olumsuz yönde değişti. Şu anda biz firma olarak Avrupa bankalarından teminat mektubu alabiliyoruz ama maliyetlerini artırdılar. Daha önce 1.05 ile teminat mektubu alırken şu anda neredeyse 2ʹlere çıktı. Neredeyse bazı bankalar teminat mektubunu nakit veriyormuş gibi değerlendirmeye başladı. Bu hem karlılığı düşürüyor, hem de iş almayı zorlaştırıyor. Türkiyeʹye ekonomik olarak bir baskı uygulanmaya çalışılıyor. Firma olarak güçlü olmamız dolayısıyla teminat mektuplarını alabiliyoruz ama güçsüz firmalar Avrupa bankalarından teminat mektubu alamıyorˮ dedi. 2017 beklentileri negatif Yaşanan sorun nedeniyle pek çok müşterilerinin Çin gibi Uzakdoğu ülkelerine kaymaya başladığına işaret eden Gülcek, Ekonomi Bakanlığıʹnın sektörün geleceği için bu konuda harekete geçmesi gerektiğini savundu. Orhan Gülcek şu değerlendirmeyi yaptı: ˮGemi ipoteği karşılığında Eximbank kredi verebilse, o zaman işlerimiz açılır, rahatlarız veya mal sahibine Eximbank teminat gözetmeksizin gemi ipotek alarak uzun dönem kredi açabilse sıkıntımız olmaz. Ama daha önce yaşananlardan dolayı kimse risk almak istemiyor. Eximbankʹın da endişesi o. Eximbank ile görüştüğümüzde bize ʹÇok güçlü bir yapımız yok, bir gemiyi finanse edeceğimize 25 tane tekstil firmasını finanse edebilme imkanımız oluyorʹ, deniyor. Bu iş siyasi olarak çözülmezse biz tersanecilerin yapabileceği bir şey yok.ˮ Bu noktada farklı pazar arayışlarına da yöneldiklerini anlatan Gülcek, üretimin devam edebilmesi için finansal sıkıntının aşılması gerektiğine işaret etti. Orhan Gülcek, Cemre Shipyard olarak kriz öncesinde off shorea bağlı kalmadan balıkçı ve feribot pazarına yöneldiklerini, bu alanda ciddi siparişler alıp tamamladıklarını ancak özellikle 15 Temmuz sonrası yaşanan banka krizi nedeniyle sıkıntılı günler yaşadıklarını, 2017 için de olumlu bir beklentide bulunamadıklarını söyledi. Yalova Altınova Tersaneler Bölgesiʹndeki tesisinde bin 100 civarında istihdam sağlayan Cemre Shipyard, daha önce aldığı 3 projeyle ilgili bu yılın eylül ayında 245.1 milyon liralık yatırım teşvikinden yararlandı. Cemre, 2.500 DWTʹlik destek gemisi, 890 DWTʹlik araç ve yolcu feribotu ve 2.500 DWTʹluk canlı balık taşıma gemisi için 55.4 milyon dolarlık ithalat yaparken, 490ʹdan fazla kişiye istihdam sağladı. Gemi ihracatında düşüş sürüyor Eylül ayında yüzde 73 gerilemeyle yaklaşık 20 milyon dolarlık ihracat yapan gemi ve yat sektörü yılın ilk 9 ayında yüzde 40,7 düşüşle 469 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmişti. 2016 yılı sonu 1.2 milyar dolarlık ihracat hedefini yeniden revize ettiklerini belirten Gemi ve Yat İhracatçıları Birliği Başkanı Başaran Bayrak, yılın son 3 ayında ihracatın biraz hızlanmasını beklediklerini, buna rağmen 800 milyon ile 1 milyar dolar arasında bir ihracat rakamı elde edebileceklerini söylemişti. Beklenildiği gibi ekim ayı eylül ayına göre daha iyi bir ay oldu. Sektör, ekim ayında yaklaşık 56 milyon dolarlık bir ihracat yaptı. Geçen yılın ekim ayında bu rakam 57 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Başaran Bayrak, “Ekim ayı çok kötü olmasa da ilk 10 aya baktığımız zaman 2015’in aynı dönemine göre yüzde 14’e yakın bir gerileme var. Siparişler çok sıkıntılı” dedi. 7DENİZ