Birinci Dünya Savaşıʹnda kullanılan 24 geminin Çanakkaleʹde sergilenen maketleri, yurt dışından paftalar halinde tersane planları getirtilerek inşa edildi. Çanakkale Savaşlarıʹnın 100ʹüncü yılı dolayısıyla sergilenen Birinci Dünya Savaşıʹnda yer alan gemilerden 24ʹünün maketleri, yurt dışından yaklaşık 50 bin lira ödenerek getirilen tersane planlarına göre birebir küçültülmüş olarak yapıldı. Valilik 2015 Koordinasyon Merkezince düzenlenen etkinlik kapsamında, Birinci Dünya Savaşıʹnda, özellikle Çanakkale Cephesiʹnde kullanılan 24 geminin maketleri, Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası Çanakkale Eviʹnde sergilendi. Maket gemi modelisti Varol Orʹun, orijinallerinin birebir küçültülmüş örneklerini yaptığı maketlerden 18ʹini, Osmanlı Devletiʹnin başkenti İstanbulʹu alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek için saldıran İtilaf Devletlerinin savaş gemileri oluşturuyor. Maketleri bile ihtişamlı gemileri bulunan güçlere karşı Osmanlı Ordusunun nasıl bir savaştan galip çıkarak ˮÇanakkale geçilmezˮ destanını yazdırdığını ortaya koyuyor. Or, 1990 yılında bankacılıktan emekliye ayrıldığını ancak 1972ʹden bu yana maket yaptığını söyledi. İstanbulʹda doğup büyüdüğünü, Ankaraʹda çalıştığını dile getiren Or, şöyle devam etti: ˮAnkaraʹda her yer dağ, tepe olunca denize özlem, beni gemi maketine yönlendirdi. Bu sergideki eserler için 10 yıl önce Çanakkale Savaşları ağrılıklı gemiler üzerine çalışmaya başladım. Çanakkaleʹde savaş veren İngiliz, Fransız ve Türk donanmalarına ait gemilerin maketlerine yöneldim. 10 yıllık emeğin bir sonucu olan böyle bir koleksiyon, bırakın Türkiyeʹyi dünyada kimsede yok. Hepsi gerçeklerinin birebir küçültülmüş maketleri.Tersane planlarını İngiltere, Almanya ve Fransaʹdan aldım. Maketlerin sadece tersane planlarına 50 bin lira ödedim.ˮ ˮPlanların içinden çıkmak kolay olmadıˮ Maketlerin genellikle model planlardan yapıldığını bildiren Or, kendisinin daha zor bir yola başvurduğunu anlattı. Tersane planından gemi maketi yapmanın çok zor olduğuna değinen Or, ˮPlanlar 1/48 ölçekle geldi. Paftalarının uzunluğu 3,8 metreye kadar ulaşanlar vardı. Mesela gerçekte 188 metre boyundaki bir gemi 22 paftadan oluşuyor ve her bir paftanın planı 3,8 metre uzunluğa sahip. Buradan küçük bir maket yapıyorsunuz, zorluğu anlayınˮ ifadesini kullandı. Her paftanın bir fiyatının bulunduğunu ve alırken hepsine ödeme yapıldığını aktaran Or, planlar için taahhütname bile imzaladığını aksi halde gönderilmediğini ifade etti. Or, Türk savaş gemilerinin tersane planlarını Almanyaʹdan aldığı bilgisini verdi. Anıtkabirʹde de sergilenecek Maketlerin her birini ahşaptan yaptığını anlatan Or, ˮMesela çapasının zincirini hazır aldım. Çekme halatının çarkları ise saatlerin içinden çıkardığım dişlilerden oluşuyor. En çok zorlandığım Barbaros Hayreddin Gemisi oldu, aylarımı aldıˮ dedi. Genelkurmay Başkanlığının daveti üzerine gemi maketi sergisinin Anıtkabirʹde de yarın açılacağını belirten Or, daha sonra 24 Nisanʹda Geliboluʹda olacağını kaydetti. Or, maketleri tek tek satmayı düşünmediğini söyleyerek, ˮÖzel bir koleksiyon bu. Seyit Onbaşıʹnın top mermisiyle vurduğu Ocean zırhlısından Nusret Mayın Gemisiʹne kadar savaşın seyrinde önemli rol oynayan gemiler var. Sadece planlara 50 bin lira ile 10 yılımı, el emeğimi verdim. Fiyatını, almak isteyenler belirlesin, bana göre paha biçilmezˮ diye konuştu. 7DENİZ