Yabancı sermaye, ihracat ve lojistik gibi kavramları kimliğine işleyen İzmir, son 15 yılda ihracatçı sayısını 2 kat artırarak Anadolu ekonomisinin batıya açılan kapısı olma özelliğini geliştirdi. Egeʹde küçük bir liman kasabasıyken Avrupalı sermayedarların yatırım üssü seçmesiyle 18ʹinci yüzyılda dünyanın en büyük liman kentlerinden biri haline gelen İzmir, genlerine işleyen dış ticaret becerisini geliştirerek Akdeniz çanağının yıldız kenti olmayı hedefliyor. AA muhabirinin derlediği verilere göre, 4 milyon 279 bin 677 nüfusuyla Türkiyeʹnin en büyük üçüncü kenti olan İzmir, kişi başına düşen 14 bin 257 dolarlık geliriyle ülkenin gayrisafi milli hasılasının yüzde 6,23ʹünü karşılıyor. Geçen yıl 63 milyar 22 milyon lira vergi ödeyen İzmir, yüzde 85,3ʹe ulaşan tahsilat oranıyla ülkedeki toplam verginin yüzde 11,76ʹsını sağladı. Kişi başına ortalama 15 bin 932 liralık banka mevduatıyla üçüncü sırada yer alan kent, 8 üniversite, 13 organize sanayi bölgesi, 2 serbest bölge, 3 teknoloji geliştirme bölgesi ve 4 uluslararası konteyner limanıyla toplam sanayi üretimi ve toplam ihracatın yüzde 6ʹsını karşılıyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) rakamlarına göre en fazla ihracat yapan 4ʹüncü kent konumundaki İzmir, ilk bin ihracatçı arasında 77 firmayla İstanbulʹdan sonra ikinci sırada yer alıyor. İzmir, 2002ʹde 2 bin 973 olan ihracatçı sayısını yaklaşık 2 kat artışla geçen yıl 4 bin 806ʹya, 2 milyar 55 milyon dolar olan ihracatını ise yaklaşık 4 katına (9 milyar 253 milyon dolar) çıkardı. İzmir, ekonomideki ˮışıltılıˮ rakamlarına rağmen eğitimli ve nitelikli iş gücüne istihdam yaratma konusunda aynı başarıyı gösteremedi. Toplam işsizlikte yüzde 14, tarım dışı işsizlikte yüzde 15,2 ile ülke ortalamasının üzerine çıkan İzmir, eğitim, sağlık ve sosyal göstergeler açısından görece daha iyi imkanlara sahip olmasına rağmen 2017 yılında 102 bin 776 kişilik nüfusunu diğer illere ve yurt dışına ˮgöç verdiˮ. Başbakan Binali Yıldırımʹın İzmirʹden milletvekili adayı olduğu 2011 yılında kentin potansiyelini harekete geçirmek üzere başlattığı ˮ35 İzmir 35 Projeˮ programıyla altyapı, ulaştırma ve lojistik alanında önemli yatırımlara başlandı. Adnan Menderes Havaalanıʹnın modernize edilerek kapasitesinin artırıldığı, İZBAN ile ülkenin en geniş banliyö tren ağının kurulduğu ve çok sayıda karayolu bağlantısının sağlandığı programın ekonomiye asıl katkısını, yapımı devam eden İstanbul-İzmir Otoyolu ve Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren projeleriyle yapması bekleniyor. Uluslararası raporlarda İzmir Ülke ekonomisinin hızla dışa açılması ve Anadolu kentlerinin payını artırmasıyla 1990ʹlı yılların sonuna doğru toplam rakamlar içindeki payları gerileyen İzmir, özellikle son 10 yılda çektiği yatırımlar ve ihracattaki başarısıyla yeniden ˮöncü kentˮ kimliğine büründü. ABD merkezli Brookings Enstitüsü ve JP Morgan Chase tarafından hazırlanan ˮGlobal Metro Monitor 2014ˮ raporunda, 300 şehir arasında 2ʹinciliğe yükselen ekonomi olarak gösterilen İzmir, sunduğu fırsatlar ve hayata geçirilmeyi bekleyen potansiyeliyle yabancı sermayedarların odak noktası haline geldi. Ekonomi Bakanlığı verilerine göre teşvik belgeli yatırım tutarını geçen yıl, bir önceki yıla göre yaklaşık 4 kat artışla 7 milyar 576 milyon liraya ulaştıran kent, bu yatırımların 2 milyar 644 milyon liralık bölümünü yabancı sermayeyle karşılamayı başardı. Halen 2 bin 553 uluslararası sermayeli şirketin faaliyet gösterdiği İzmirʹde özellikle Ege Serbest Bölgesi, 24 küresel şirkete ait tesislerin verdiği katkıyla geçen yıl, 2,1 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaştı. ABD menşeli Conway Inc.ʹin yaptığı Dünyanın En Rekabetçi Şehirleri Raporuʹna göre İzmir, 2015 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinin uzay ve havacılık sektöründe en rekabetçi, kimya ve plastik sektöründe 3ʹüncü ve enerji sektöründe 5ʹinci en rekabetçi şehir olarak yer aldı. F-35 savaş uçağı projesinin motor parçalarını üreten Kale-Pratt&Whitney tesisinin yanında sivil uçaklar için parça üreten Lisi Aerospace, PFW, Fokker Elmo gibi firmalara ev sahipliği yapan kent, petrokimya alanında Petkim ve Tüpraş tesisleriyle söz sahibi konumda yer alıyor. Cumhuriyet tarihinin en büyük yabancı yatırımı Özelleştirme süreci sonrası SOCARʹın yeni rafineri, petrokimya, enerji ve lojistik dörtgeninde başlattığı toplam 19,5 milyar dolarlık yatırım, İzmirʹin yanı sıra Türkiyeʹnin de en büyük yabancı yatırımı olarak dikkati çekiyor. Bu kapsamda 1 milyon TEU kapasiteli Petkim Limanıʹnı devreye alan SOCAR, tamamlanmak üzere olan 6 milyar avro yatırım bedeline sahip STAR Rafinerisiʹni de yılın üçüncü çeyreğinde devreye almayı planlıyor. Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölgesinin en büyük petrol operasyonlarından biri olarak gösterilen rafinerinin devreye girmesiyle İzmirʹin ˮbölgesel endüstri merkezi olmaˮ hedefine yaklaşacağı belirtiliyor. Yenilenebilir enerjinin öncü kenti Türkiyeʹnin enerjisi için sigorta niteliğinde olan 5 milyar metreküp kapasiteli yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesi ile 6 milyar metreküplük Ege Gaz LNG terminaline ev sahipliği yapan kentte toplam 109 enerji santralinde ülke ihtiyacının yüzde 7,2ʹsine tekabül eden 18 bin 394 gigavat saat elektrik üretiliyor. Dört mevsim esen rüzgara ve 300 gün güneş gören coğrafyaya sahip olmasıyla yenilenebilir enerjinin de doğal lideri konumunda olan İzmir, 49 santralde bin 241 megavatlık kurulu gücüyle rüzgardan en çok enerji elde edilen kent unvanını sürdürüyor. İzmirʹde toplam 25 rüzgar ve güneş santralının yapımı ise devam ediyor. Rüzgar enerjisi santrallerinin yanında kanat ve kule üreten uluslararası sermayeli TPI, LM Windpower, Enercon gibi şirketlerin de yatırım yaptığı İzmir, son olarak YEKA ihalesi kapsamında yapımı planlanan türbin tesisi için en iddialı bölgeler arasında gösteriliyor. Geleceğin limanları Enerjinin yanında liman kenti olma hüviyetine sahip İzmir, bu alanda hızla gelişen yatırımlara ev sahipliği yapıyor. Kentin tarihi limanı olan 1 milyon TEU elleçleme kapasitesine sahip Alsancak Limanıʹnın yanında Aliağa Nemrut Körfeziʹnde Petlim, Ege Gübre ve Nemport konteyner limanındaki yatırımlarla birlikte kentin toplam elleçleme kapasitesi 3 milyon 950 bin TEUʹya ulaştı. Bu alanda Çandarlıʹda kurulması planlanan Kuzey Ege Limanı ise 12 milyon TEUʹluk nihai kapasitesiyle dünyanın en büyük 9 transfer limanı arasında yer alacak. Mendirek inşaatı tamamlanan projenin cazibesini artırmak amacıyla endüstri bölgesi ilan edilmesi için çalışma yürütülüyor. Organik tarım ve tasarımla büyüme Tarım ve hayvancılığa dayalı geleneksel ekonomideki payını koruyan İzmir, pamuk, çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir ve tütünün başı çektiği tarımsal ihracat kalemlerinden 2 milyar 786 milyon dolara yakın döviz geliri elde ediyor. Gıda sanayisinde İstanbulʹdan sonra en önemli merkez konumundaki kent, organik tarım sektörüne liderlik yapıyor. Hazır giyim ve konfeksiyonda tasarım ve koleksiyona dayalı üretim yapan firmalar ise geçen yıl 1 milyar 265 milyon dolarlık ihracatla rekor kırmayı başardı. Otomotiv alanında Opelʹin tesislerini kapatma kararıyla kan kaybeden, yan sanayide de çok sayıda firmanın daha yüksek teşvik oranlarının uygulandığı Manisaʹyı tercih etmesiyle gerileyen İzmirʹde potansiyelin kullanılamadığı diğer bir sektör ise turizm olarak dikkati çekiyor. Turizmde hedeflerin gerisinde 8 bin 500 yıllık yerleşime sahip dünyadaki ender kentlerden İzmir, cennet koyları, doğal güzellikleri ve turizm kültürüne yatkın kültürüne rağmen ülke turizmine potansiyelinin çok altında katkı verebiliyor. Efes Antik Kenti, Çeşme, Urla, Seferihisar, Foça gibi turistik destinasyonlarda toplam 50 bin 113 yatak kapasitesine sahip İzmir, geçen yıl sadece 763 bin 810 turisti ağırladı. Kruvaziyer turizmde 2004 yılından sonra atılım yapan İzmir, 2015ʹte sadece deniz yoluyla 533 bin turist ağırladı. Çevre ülkelerdeki çatışmalar, terör olayları ve son olarak 15 Temmuz darbe girişimiyle gemilerin seferlerini iptal etmesiyle bu rakam geçen yıl 55 bine kadar geriledi. Her Şey Dahil Sistemiʹnin tercih edilmediği kentte butik turizm alanında ilerleme planı yürütülürken en önemli yatırım merkezi konumundaki Çeşmeʹde turizm imar planlarının henüz bitirilememesi bu alandaki hedefleri öteliyor. Yeni fuar alanı ekonomiye can verdi Fuarlar kenti olan İzmir, 2015 yılında tamamladığı 330 bin metrekare alana sahip ülkenin en büyük fuar alanıyla kent ekonomisine de hareketlilik kazandırdı. Türkiyeʹnin en köklü fuarı İzmir Enternasyonal Fuarıʹnın 86 kez düzenlendiği kentte, MARBLE Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı dünyada alanının en büyük ikinci fuarı haline geldi. Yeni fuar alanının hizmete girmesi sonrası IF Wedding-Gelinlik Damatlık ve Abiye Fuarı, Travel Turkey İzmir-Turizm Fuar ve Kongresi ve Agroexpo Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Fuarıʹnın başı çektiği yaklaşık 30 fuar, metrekare, katılım ve ziyaretçi sayıları bazında hızlı büyüme kaydetti. Kentsel dönüşümde de turizmde olduğu gibi beklenen hızda gelişim kaydedemeyen İzmir, buna rağmen yık-yap yöntemiyle yapılan yaklaşık 25 bin bina ile İstanbulʹun ardından ikinci sırada yer aldı. İstanbul ve Ankaraʹda gayrimenkul arzının belli bir noktaya ulaşması sonrası büyük yatırımcıların dikkatini çevirdiği İzmir, son 5 yılda çok sayıda yaşam ve ofis projesine ev sahipliği yaptı. Halen ağırlığı İstanbulʹdan gelen firmaların başlattığı 100ʹe yakın büyük projenin devam ettiği İzmirʹde yeni kent merkezi olarak planlanan alandaki gökdelen projelerin yatırım bedeli ise 3 milyar lira olarak hesaplanıyor. Şirketler İzmirʹe taşınıyor Son dönemde İstanbul merkezli şirketlerin operasyon merkezlerini taşıma kararı ve gayrimenkul şirketlerinin yatırım açıklamalarıyla gündeme gelen İzmir, konut fiyatlarındaki artışlarla da dikkati çekti. Merkez Bankası Hedonik Konut Fiyat Endeksiʹne göre İzmirʹde konut fiyatları, ocakta yüzde 16,9 ile ülke ortalamasının (yüzde 10,12) epey üzerine çıktı. Kaynak: AA