Hazar kentinin uydu görüntüleri, denizin 800 metre çekildiğini gösteriyor. Denizdeki bir ada da bu yüzden karayla birleşmiş durumda.
Orta Asya iklim değişikliğinden büyük ölçüde etkileniyor. Bu bölge, 20. yüzyılın en büyük çevresel felaketlerinden biri olan Aral Denizi’nin yok olmasının etkilerini de hâlâ hissediyor.
Türkmenistan’ın en büyük kıyı kenti Türkmenbaşı’nda da deniz, önlenemez bir şekilde çekiliyor.
Siltasyon (deniz tabanında tortu birikimi) Hazar kıyısındaki tüm altyapıyı etkilerken Orta Asya’nın en büyük limanı olan, Avrupa ve Asya arasındaki ticarette kritik öneme sahip Türkmenbaşı da bundan nasibini alıyor.
Türkmenistan ve Hazar Denizi'nin ticari önemini son dönemde artıran iki gelişme oldu. Bunlardan biri Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliydi. İşgalin ardından Avrupa Birliği (AB) ülkeleri doğalgaz kaynaklarını çeşitlendirmek için farklı arayışlara girerken gözünü Azerbaycan ve Türkmenistan'a dikti.
İkinci gelişme ise Dağlık Karabağ sorununun çözülmesiydi. Azerbaycan ile Ermenistan arasında önümüzdeki yılın başlarında imzalanması beklenen barış anlaşmasının ardından, Türkmenistan'ın doğalgazı Zengezur Koridoru üzerinden Türkiye ve AB'ne aktarılabilir.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da ülkesinin enerji ve ulaşımda transit bir ülke haline gelmek istediğini duyurdu ve "Barış Kavşağı" adlı projelerini bir videoyla paylaştı.
“En ciddi sorun”
Türkmenistan’ın dışişleri bakanı Raşit Meredov konuya ilişkin bir açıklama yaptı. Meredov, “Hazar Denizi son 25 yılda 2 metre alçaldı. Bu endişe verici olmanın da ötesinde bir durum” dedi.
Meredov, sorunun büyüklüğü nedeniyle kıyıdaş ülkelerin işbirliği yapması gerektiğini savunarak, “Hazar Denizi’nin çekilmesi en çok ilgi göstermemiz gereken, en ciddi sorun” diye konuştu.
Kıyıdaş ülkeler 20 yıldan uzun süredir uzlaşı sağlanamayan Hazar’ın statüsü hakkında 2018’de bir anlaşmaya vardı.
Kazakistan'dan yapılan açıklamada, “Eşsiz bir ekosisteme sahip olan Hazar Denizi’nin çevresel güvenliğini sağlamak hepimizin ortak çıkarı. Bu, doğayı ve kıyıdaş ülkelerdeki hayatı etkiliyor” denildi.
Su seviyesindeki azalma ve su sıcaklığındaki artış foklar başta olmak üzere Hazar Denizi’ndeki hayatı da etkiliyor.
Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, fokların durumuyla “kişisel olarak ilgilenmeye başladığını” duyurdu ve Hazar Denizi’ne yönelik çalışmalar yürütmesi için bir araştırma enstitüsü kurdu.
Bölgede kuraklıktan etkilenen tek yer Hazar ve Aral değil. İran’daki Urmiye ve Aydar göllerinde de su seviyesi azalıyor.
Kaynak: BBC Türkçe
