BIMCO tarafından 2008 tarihinde uygulamaya sokulan bu kloz ile yükleme, tahliye veya aktarma işlemlerinde meydana gelebilecek hasarlar ile ilgili düzenleme yapılmaktadır. (a) bendinde belirtildiği üzere, stevedorlar tarafından geminin herhangi yerine verilen zarar (normal aşınma payı hariç) kiracının sorumluluğundadır. Kiracı, tamirat ile ilgili tüm masraflar ve sürastarya oranı üzerinden hesaplanacak zaman kayıplarının ödenmesinden sorumludur. (b) bendinde ise kaptan veya donatanın, hasardan kiracıyı veya acentesini ve stevedorları makul imkan dahilinde derhal haberdar etmesi, yapmadığı takdirde kiracının sorumlu olmayacağı bildirilmektedir. Bu noktada önemli bir detay yer alıyor ki o da “makul imkan” tanımlamasının taşıdığı risklerdir. Bazı durumlarda, iletişim engelleri sonucu hasar ihbarı gecikmeli olarak verilmiş olabilir ve neticesinde mümkün gayretin gösterilmediği iddia edilebilir ki bu tanımlamalar izafidir ve kıyaslayacak referans bulmakta güçlük çekilebilir. Bu nedenle ihbar mühletini açıkça belirtmekte fayda vardır, örneğin “24 saat içerisinde” gibi.. Böylece istisnai bir durum olmadıkça sorun yaşanmayacaktır. (c) Geminin denize elverişliliğini etkileyen stevedor hasarları, gemi hasarın meydana geldiği veya tespit edildiği limandan kalkmadan evvel gecikmeksizin onarılacaktır. Geminin ticari yeterliliğini etkileyen stevedor hasarları geminin son tahliye limanından kalkışından evvel onarılacaktır, yapılmadığı taktirde kiracı, mütevellit zarardan sorumlu olacaktır. Son tahliye limanından kalkmadan evvel onarımı yapılmayan hasarlar armatör tarafından onarılacak ve armatörün faturasına istinaden kiracı ödeyecektir. Bu aşamada kiracı tarafından alınabilecek önlem, onarımın kaptan veya donatan veya temsilcisi nezaretinde ve tasdikinde yapılmasıdır. Böylece hasarın bir kısmı armatör tarafından onarılmak zorunda kalınmayacak ve fatura edilen masraflar üzerinde anlaşmazlık yaşanması bertaraf edilebilecektir. Orijinal metin: (a) The Charterers shall be responsible for damage (fair wear and tear excepted) to any part of the Vessel caused by Stevedores. The Charterers shall be liable for all costs for repairing such damage and for any time lost, which shall be paid in an amount equivalent to the demurrage rate. (b) The Master or the Owners shall notify the Charterers or their agents and the Stevedores of any damage as soon as reasonably possible, failing which the Charterers shall not be responsible. (c) Stevedore damage affecting seaworthiness shall be repaired without any delay before the Vessel sails from the port where such damage was caused or discovered. Stevedore damage affecting the Vessel’s trading capabilities shall be repaired before leaving the last port of discharge, failing which the Charterers shall be liable for resulting losses. All other damage which is not repaired before leaving the last port of discharge shall be repaired by the Owners and settled by the Charterers on receipt of Owners’ supported invoice. BIMCO’nun ilgili klozu dışındaki güncel uygulamalar aşağıdaki şekillerdedirler. “STEVEDORE DAMAGE, IF ANY, TO BE SETTLED DIRECTLY BETWEEN THE OWNERS AND THE STEVEDORES, BUT CHARTERERS ASSIST TO SETTLE THE STEVEDORES DAMAGE. Not: Kiracının ne denli gayret gösterdiği ihtilaf konusu olabilir. Veya... STEVEDORE DAMAGE, IF ANY, TO BE SETTLED DIRECTLY BETWEEN THE OWNERS AND THE STEVEDORE. SHOULD THE DIRECT SETTLEMENT FAIL, CHARTERERS SHALL ULTIMATELY REMAIN RESPONSIBLE FOR THE DAMAGE(S). Benzer şekilde, bu uygulama da donatanın uzlaşmak için ne kadar gayret sarf ettiğini sorgulatabilir niteliktedir. Stevedor firmaları da sigorta kapsamındadır. Sağlıklı bir çözüm olarak kiracı sıfatı ile hareket eden firmalar, stevedor hasarı risklerine karşılık “Charterers Liability” sigortasının kapsamından faydalanabilirler. Bahadır Tonguç bahadir@supramar.com.tr