Ulaşım koridorları uluslararası ticaretin gelişimi açısından oldukça önemlidir. Söz konusu koridorlar hem bölgesel hem de küresel ticaretin vazgeçilmez bir faktörüdür...
Ulaşım koridorları uluslararası ticaretin gelişimi açısından oldukça önemlidir. Söz konusu koridorlar hem bölgesel hem de küresel ticaretin vazgeçilmez bir faktörüdür. Yapılan araştırmalar ulaşım alt yapısına yapılan yatırımın ülkelerin ticaretine önemli katkı sağladığını göstermektedir. Ayrıca küresel ulaşım yollarına ev sahipliği yapan ülkelerin ekonomik aktiviteleri de çeşitlendirilmektedir. Bu kapsamda ülkeler küresel ticaretteki payını artırmak için ulaşım koridorlarının bir paydaşı olmak istemektedir. Önemli üretim merkezlerinden olan Çin ve Hindistan ise koridorlarına yatırımlarını artırmaktadır. Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) üzerinde Hindistan ise Hindistan- Orta Doğu- Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) üzerinde yoğunlaştığı söylenebilir.
İtalya’nın IMEC’in kurucuları arasında yer alması ve sonrasında Kuşak ve Yol Girişimden çekilmesi değişimin habercisi olarak görüldü. Hindistan’da gerçekleştirilen G20 Liderler Zirvesinin arından IMEC için iki ay içerisinde harekete geçilmesi bekleniyordu. Fakat 7 Ekim 2023’te başlayan ve Orta Doğu’yu hareketlendiren olaylar silsilesi IMEC’in faaliyete geçmesini geciktirecektir. Ayrıca ticari gemilerin Kızıldeniz’den geçişine karşı yapılan müdahaleler sonrası yeni rota Ümit Burnu olmuştur. Bu durum küresel tedarik zincirindeki aksamalara ve maliyet artışına neden olacaktır.
Küresel tedarik zincirindeki aksamalar uluslararası ticareti negatif etkileyecektir. Örneğin COVID-19 ve Ukrayna-Rusya savaşından sonra gerçekleşen olaylar küresel TZY’de gecikmelere ve tedarikte sorunlara neden olmuştur. Dolayısıyla fiyat artışları kaçınılmaz bir hal almıştır. Bu kapsamda en güncel girişim Hindistan-Orta Doğu- Avrupa Ekonomi Koridoru (IMEC) projesidir. Doğu-Batı eksenli alternatif bir ulaşım yolunu oluşturmaktadır. Fakat Hindistan’ın önerdiği IMEC’in hayata geçirilmesi Ortadoğu’da yaşanan olaylar nedeniyle zaman alacaktır.
Hem Kızıldeniz’de ticari gemilerin geçişinin engellenmesi hem de IMEC’in gecikme ihtimalleri Doğu-Batı yönündeki ticari mal akışını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu bağlamda uluslararası ticaretin devamlılığının sağlanabilmesi için çeşitli alternatif güzergahlar üzerinde durulmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın G20 Liderler zirvesi dönüşünde gazetecilere verdiği demeçte "Ülkeler ticari yol ve güzergahlarla, etki alanlarını da geliştirme gayretindeler. Bunun da farkındayız. Ancak bizler 'yol medeniyettir' diyen bir şiarla konuya bakıyor ve tüm bu projelerin medeniyetin gelişmesine, insanların refahına, barışına hizmet etmesi temennisinde bulunuyoruz. Biz şunu diyoruz, Türkiyesiz bir koridor olmaz. Türkiye, önemli bir üretim ve ticaret üssü. Doğudan batıya trafik için en uygun hat Türkiye üzerinden geçmek durumunda." Türkiye’nin konu ile ilgili düşüncelerini ifade etmiştir. Ayrıca Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar ve Irak üzerinden bir yola vurgu yaparak Türkiye’nin ulaşım koridorları verdiği önemi belirtmiştir. Bu bağlamda Türkiye’nin küresel ulaşım koridorlarına yaklaşımı gayet pozitiftir.
Şekil 1. Hindistan-İran-Türkiye-Avrupa Ekonomi Koridoru
Türkiye’nin küresel ulaşım koridorlarına karşı tavrı dikkate alınarak bu çalışmada Doğu-Batı ve Kuzey Güney geçişli yollarına Hindistan- İran- Türkiye- Avrupa Ekonomi Koridoru (India-Iran-Türkiye-Europe Economic Corridor, IITEC) önerisinde bulunulmaktadır. Söz konusu IITEC projesi Hindistan’da üretilen malların Avrupa’ya taşınmasında IMEC’e alternatif olma özelliği taşımaktadır. IITEC Şekil 1’de gösterilmiştir. Şekil 1’de çizilen rota temsili olup Hindistan ve İran’ı içeren kısmında Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru (INSTC) baz alınmıştır.
Türkiye’nin coğrafi konumu, teknolojik ve ulaşım altyapısıyla Kuzey-Güney ve Doğu-Batı eksenli gerçekleştirilecek ulaşım koridorlarında potansiyel bir paydaş konumundadır. Geçmişte var olan ticaret yollarının ekonomilere sağladığı faydalar bilinmektedir. Bu nedenle Türkiye’nin gelecekte gerçekleştirilmesi planlanan ulaşım koridorlarında da aktif rol alınması ülke ekonomisi için oldukça önemlidir. Nihai olarak Türkiye’nin BRI, Trans Anadolu Boru Hattı (TANAP), Bakü-Tiflis-Kars (BTK) ve Bakü Tiflis-Ceyhan (BTC) projelerinde aktif rol alırken Barış Kavşağı Projesi (Crossroads of Peace), INSTC ve IITEC’de potansiyel bir paydaş konumundadır. Türkiye’nin elindeki avantajları etkin bir şekilde kullanıp ekonomisini çeşitlendirerek büyümesi kuvvetle muhtemeldir. Hatta Avrupa’nın yanı başında olan Türkiye’yi sadece bir pazar olarak görmesi yanlıştır. Dünya genelinde yaşanan bölgesel savaşların küresel tedarik zincirini etkilediği bir dönemde üretim faaliyetlerinin Türkiye’ye taşınmasının önemli bir üretim stratejisi halini alacaktır. Bu durum ise Türkiye ve Avrupa arasındaki ticaret hacminin artmasını sağlayacaktır.
Kaynakça: https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-hindistan-orta-dogu-avrupa-ekonomi-koridoru-turkiyesiz-olmaz/2989082
