Limanlar bir ülkenin dışa açılan ticaret noktaları ve ülke ekonomisine önemli düzeyde katkı sağlayan stratejik noktalarıdır. Artık ülkeler ve şehirler bu ekonomik getiriden daha fazla pay alabilmek için kıyasıya rekabet etmektedirler. Geçtiğimiz aylarda birliğimizi ziyaret eden Menon Economics adlı kuruluşun sorumlu ortaklarından Bay Tom Kleppesto dünyadaki 30 limanı sıralamaya alan ve her yıl düzenli olarak yayınlamaya başladıkları rapor konusunda bizlere bilgi sunumunda bulunmuşlardır. Bu rapor “The Leading Maritime Capitals of The World” adı altında yayınlanmakta ve o şehri liman olarak birçok yönüyle değerlendirmektedir. Bu raporun 2017 yılı yayımı Singapur Denizcilik Haftası olan Sea Asia’da yapılmış ve müteakiben Norshipping’de de geniş çaplı sunumlar ile tanıtılmıştır. Daha önceden 15 liman şehrini ele alan bu rapora 2017 yılı için İstanbul Liman Şehri ilk kez dâhil edilmiştir. Rapor, limanları objektif ve sübjektif göstergeler ve bunların alt kriterleriyle incelemektedir. Objektif göstergeler somut verilerden alınmakta ve Bloomberg, Marine Money, Dealogic, Lloyd’s List, IHS ve Legal 500 gibi veri kaynaklarından tedarik edilmektedir. Sübjektif göstergeler ise tüm dünya genelindeki sektör paydaşlarının görüşleriyle elde edilmekte, deniz taşımacılığı, finans, teknoloji ve lojistik ile liman gruplarının yaklaşık 260 kişilik seçilmiş üst düzey uzmanlarından oluşan bir panel ile değerlendirilmektedir. Bu veri ve değerlendirmelere göre sıralamalar ise 5 ana alanda yapılmış ve her biri genel sıralamaya %20’lik bir pay ile etki ettirilmiştir. Bu alanlar; Deniz Taşımacılığı Denizcilik Finansmanı ve Hukuk Limanlar ve Lojistik Denizcilik Teknolojileri İş Yapma Kolaylığı ve Rekabettir. Buna göre 30 liman şehri arasında yapılan sıralamada 2017 yılı için alanlarına göre ilk 5 şehir şu şekilde olmuştur. SIRA DENİZ TAŞIMACILIĞI DENİZCİLİK FİNANSMANI VE HUKUK DENİZCİLİK TEKNOLOJİLERİ LİMANLAR VE LOJİSTİK İŞ YAPMA KOLAYLIĞI VE REKABET GENEL SIRALAMA 1 SİNGAPUR LONDRA OSLO SİNGAPUR SİNGAPUR SİNGAPUR 2 HAMBURG OSLO SİNGAPUR ŞANGAY OSLO HAMBURG 3 ATİNA NEW YORK TOKYO ROTERDAM KOPENHAG OSLO 4 LONDRA SİNGAPUR ŞANGAY HONG KONG HAMBURG ŞANGAY 5 HONG KONG ŞANGAY BUSAN HAMBURG DUBAI LONDRA Bu tabloya baktığımızda deniz taşımacılığı alanındaki veri ve değerlendirmelere göre Singapur birinci iken, finansman ve hukuk konusunda Londra öne çıkmakta, teknoloji konusunda ise Oslo birinci sıraya yükselmektedir. Ancak tüm bu alanların ortalama değerlendirmesi neticesinde Singapur bu raporda birinci olmuştur. Örneğin dijitalleşme önümüzdeki yıllarda deniz taşımacılığının geleneksel yapısını kökten değiştirecek ve geleneksel şirketler bu dijitalleşmeye ayak uyduramamaları halinde yok olacaktır. İşte bu da teknolojinin daha iyiyi ortaya koyarken en önemli etkilerden biri olacaktır. Bu bağlamda da bu rapora fikir sunan uzmanlar denizcilik alanındaki teknolojik dijital dönüşüme en iyi hazırlanan liman şehirlerinin Oslo, Singapur, Tokyo, Şangay ve Busan olduğu konusunda hem fikir olmuşlardır. Yine uzmanlar önümüzdeki 5 yıl için Singapur’un birinci sırasını koruyacağını, ancak Şangay’ın dördüncülükten ikinciliğe yükseleceğini öngörmektedirler. Avrupa’da Hamburg, Oslo, Rotterdam ve Londra bölgesel liman önemini korurken, Orta Doğu, Hindistan ve Afrika’da Dubai Liman şehri bir merkez olarak öne çıkmaktadır. Tüm alanların katkısıyla oluşan genel sıralama ise şu şekilde ortaya çıkmıştır. Yine bu raporda ortaya çıkan ilginç sonuçlar var. Bu rapordaki sıralamaların yapıldığı objektif ve sübjektif değerler eşit ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Objektif kriterler (Veriler) ile sübjektif kriterlerden (Uzman Değerlendirmeleri) elde edilen puanlamalara göre yapılan sıralamalarda ilginç bir şekilde Tokyo Liman Şehri objektif kriterlere göre sıralamada 3. sırada yer alırken, uzman değerlendirmesi olan sübjektif kriterlere göre yapılan değerlendirmelerde 12. sırada yer almıştır. Bununla birlikte Singapur ve Hamburg Liman Şehirleri hem veri sonuçlarında ve hem de uzman görüşlerinde birinci ve ikinci sırada yer almıştır. Peki değerlendirmeye esas alınan bu 30 liman şehri arasında İstanbul’un durumu nedir? Aslında çok önemli suyolu üzerinde olan İstanbul’un böyle bir değerlendirme arasına alınmış olması bizler ve İstanbul’un tanıtımı açısından çok önemlidir. Yukarıda bahsetmiş olduğum 5 alana göre ve bu alanlar içindeki verilere dayanan objektif kriterlere göre İstanbul’un 30 şehir içindeki muhtelif sıralamaları şu şekilde gerçekleşmiştir. İstanbul Limanının Sıralamaları Deniz Taşımacılığı (Seçilmiş 30 Liman Şehri Arasında) İstanbul Bu Alanlarda Birinci Olan Liman Şehirleri Filo Büyüklüğü (Armatörler) : 9 Atina Filo Büyüklüğü (Manager) : 10 Atina Filonun Parasal Değeri : 17 Atina Firma Ana Merkezleri sayısı : 26 Oslo Firmaların Pazar Değeri : - Atina Denizcilik Finansmanı ve Hukuk (Seçilmiş 30 Liman Şehri Arasında) İstanbul Bu Alanlarda Birinci Olan Liman Şehirleri Deniz Özel Hukuk Uzmanlığı : 18 Londra Sigorta Primleri : 16 Londra Kredi Sağlayan Kuruluşlar : - Oslo Denizcilik Bankaları Portföyü : - Şangay Denizcilik Şirketlerinin Pazar D. : 21 New York Denizcilik Şirketlerinin Sayısı : 18 New York Limanlar ve Lojistik (Seçilmiş 30 Liman Şehri Arasında) İstanbul Bu Alanlarda Birinci Olan Liman Şehirleri Elleçleme-TEU : 21 Guangzhou Elleçleme-Toplam Yük : 21 Busan Liman İşletmelerinin Büyüklüğü : 11 Hong Kong Kruvaziyer Ziyaretlerinin Sayısı : 24 Los Angeles Denizcilik Teknolojileri (Seçilmiş 30 Liman Şehri Arasında) İstanbul Bu Alanlarda Birinci Olan Liman Şehirleri Tersaneler (CGT) : 5 Busan Klaslanmış Filo : 9 Tokyo ARGE’de Çalışan Sayısı : 17 Şangay Pazar Değeri : 18 Singapur (Tersaneler, Yan Sanayi vb.) İş Yapma Kolaylığı ve Rekabet (Seçilmiş 30 Liman Şehri Arasında) İstanbul Bu Alanlarda Birinci Olan Liman Şehirleri İş Yapma Kolaylığı : 21 Singapur Şeffaflık : 23 Kopenhag Girişimcilik : 17 Limasol Yerleşim Fiyatları (1: En Ucuz) : 12 Kuala Lumpur Gümrük Zorluğu : 28 Hong Kong İstanbul’un genel sıralaması bulunmamakla birlikte bu rakamlar aslında liman anlamında 30 şehir arasında İstanbul’un yerini göstermektedir. Genel sıralamalara bakıldığında İstanbul’un önlerde yer aldığı konular filo büyüklüğümüz ve tersanelerin kapasitesidir. Bu değerler İstanbul’a bakılarak yapıldığından ülke sıralamalarından farklı çıkabilir. İstanbul’un en sonlarda yer aldığı konu ise gümrük zorluğudur. Bu sıralamada İstanbul 30 şehir arasında 28. olmuştur. Gümrük konusunda İstanbul’un arkasından sırasıyla Manila ve Rio gelmektedir. Bu aşamada Türk Armatörler Birliği olarak bu konuyu sahiplenip İstanbul Liman Şehrinin geliştirilmesi için neler yapabiliriz konusunda bir çalışma yapmak üzere bir sinerji grubu oluşturmayı ve bu konuya öncülük etmeyi planlamaktayız. Çünkü bu konunun ülke ekonomimiz açısından çok önemli olduğunun ve bunun katkılarının farkındayız. Ülkemize milyonlarca dolar döviz girdisi sağlayan Türk deniz taşımacılığı sektörü olarak İstanbul’un bu yönü ile de geliştirilmesine çalışacağız. Makale: Hüseyin Çınar / Türk Armatörler Birliği Genel Sekreteri 7DENİZ DERGİSİ ARALIK 2017