Dünya konteyner pazarı yeniden şekillenirken, oyuncular için kartlar karılarak Avrupa, ABD ve Uzakdoğu için yeniden dağıtılıyor. 2016’nın son çeyreğinde gelişen olaylar, orta ve küçük hat operatörleri için pazarın sürdürülebilirliği tehlikeli bir noktaya doğru evrilmeye başladı. Dünyanın yedinci büyük konteyner hat operatörü Hanjin Shipping’in Ağustos-2016’da moratoryum ilan etmesi, konteyner piyasasında bomba etkisi yaptı. Beklenen bir gelişme olmasına rağmen, piyasa bu olayı içine hazmetmekte büyük sorun yaşadı. Güney Koreli Hanjin Shipping’in iflasının, sektörde domino etkisi yapması beklenirken alternatif üreten büyük hat operatörleri satın almalar ve birleşmeler sayesinde, krizi fırsata çevirmenin yolunu açtı. Bu konuda ilk adımı atan Çinli COSCO Shippping, 2016 yılının ilk ayında China Shipping Lines ile birleşerek, 1114 gemiyi kontrol eden dünyanın en büyük armatörlük firması haline geldi. Bu birleşme sonucu COSCOCS ismini alan firma, konteyner piyasasında ise yüzde 7.8 pazar payına sahip dünyanın en büyük dördüncü konteyner hat operatörü COSCO Container Lines (CCL) Şirketini ortaya çıkardı. Birleşmelerin dışında ilk büyük satın alma işlemini ise Fransız CMA-CGM gerçekleştirirken, Singapur Borsasında kote olan APL markasıyla sefer yapan Neptune Orient Lines (NOL) Şirketini 2 milyar 400 milyon dolara satın alarak ilk adımını attı. CMA-CGM’nin NOL’u satın almasıyla birlikte pazardaki yapı, yüzde 10.4’e yükseldi. Kulislerde konuşulan dedikodu mekanizması, arka arkaya gelen olumsuz haberler orta ölçekli hat operatörleri için tehlike çanları çalmaya başladı. Özellikle dünyanın en büyük konteyner hat operatörü APM-Maersk Şirketinin, enerji ve ulaştırma sektörlerini ayıracağını açıklaması orta ölçekli hat operatörlerini tedirgin etmesine yetti. Danimarkalı şirketin böyle bir adım atmasının altında nasıl bir strateji yapacağını kestiremeyen hat operatörleri birleşme konusunda masaya oturmaya başladı. Bu konuda ilk gelişme Japon konteyner hat operatörlerinden geldi. Japonya kökenli 3 konteyner hat operatörü küresel rekabette yer almak amacıyla konteyner şirketlerini, tek çatı altında birleştirme kararı aldı. Japonya merkezli 3 hat operatörü, NYK LINE (Nippon Yusen Kaisha Line), MOL (Mitsui, OSK Line) ve K LINE (Kawasaki Kisen Kaisha) konteyner operasyonlarını tek çatı altında toplamak ve küresel rekabette söz sahibi olmak amacıyla 1 Temmuz 2017 tarihinde tek bir şirket altında birleşme kararı aldı. 1 Ocak 2018’den itibaren NYK Line, MOL ve K Line şirketleri, konteyner operasyonlarını, kurulacak şirket üzerinden yapmayı palnlarken, yıllık 1 milyar dolarlık tasarruf sağlamayı amaçlıyor. Dünyanın altıncı büyük konteyner hat operatörü olacak yeni şirketin, yüzde 38’ini NYK Line kontrol ederken, yüzde 31’i K Line, diğer yüzde 31 hisse ise MOL tarafından yönetilecek. NYK Line, MOL ve K Line şirketleri tarafından 1 Temmuz 2017’de hayata geçirilecek. Japon 3 hat konteyner hat operatörü ortaya çıkacak. Yeni şirketin dünya konteyner pazarından yüzde 6,6 pay alırken, yeni kurulacak şirket 19 milyar dolarlık bir büyüklüğe kavuşacak. Şirket, 1 Ocak 2018’den itibaren 1 milyon 400 bin TEU taşıma kapasitesine sahip 239 gemiyle seferlere başlayacak. NYK Line, MOL ve K Line şirketlerinin birleşmesiyle ortaya çıkacak yeni hat operatörü, COSCOCS’den sonra Asya’nın en büyük ikinci, dünyanın ise altıncı hat operatörü olacak. TAYVAN HÜKÜMETİ, BAYRAK ŞİRKETLERİ İÇİN ÖNLEM ALDI Güney Koreli Hanjin Shipping batışı, büyük operatörlerin satın almalar sonucu birleşmeleri, Tayvan Hükümeti’ni harekete geçirdi. Tayvan, milli taşıyıcı şirketleri Yang Ming ve Evergreen Şirketlerinin, olası krizinde kullanılmak üzere 17 milyar 600 milyon dolarlık kurtarma paketi hazırladı. Konteyner pazarındaki istikrarsızlık ve oluşan küresel kriz, Tayvan merkezli konteyner hat operatörleri, Evergreen Line ve Yang Ming Marine’nin finansal bozulmalarını önlemek amacıyla Tayvan Parlamentosu’na, 17 milyar 600 milyon ABD doları tutarında (560 milyar Tayvan Doları) kurtarma paketi sunuldu. Kurtarma paketi ile ilgili açıklama yapan Tayvan Ulaştırma ve Haberleşme Bakan Yardımcısı Wang Kwo-Tsai; Tayvan’ın gelişmesinde büyük katkı sağlayan Evergreen Line ve Yang Ming Marine’nin olası bir finansal sıkıntısında kullanılmak amacıyla 560 milyar Tayvan doları tutarında “Kurtarma Paketi”nin hazırlandığını belirterek, dünya konteyner pazarındaki çöküşün Tayvan merkezli şirketleri etkilememesi için önlem aldıklarını kaydetti. Tayvan Hükümetinin bu önlemi ve milli taşıyıcı şirketleri Evergreen Line ve Yang Ming Marine’nin birleşmesi çağrılarına, her iki şirketinde olumsuz cevap vermesi, konteyner pazarında bir strateji olarak algılandı. ALMAN HAPAG-LLOYD, UASC İLE ORTAKLIĞA İLK ADIMI ATTI Almanya merkezli Hapag Lloyd’un Hamburg Süd ile birleşme görüşmelerinin fiyasko ile sonuçlanması üzerine, 2016’nın Nisan ayında United Arab Shipping Company (UASC) ile birleşme görüşmelerine başladı. Bu gelişme Mayıs-2016’da imza altına alınarak yeni ortaklığın merkezinin Almanya’nın Hamburg şehrinde olacağı ve UASC’nin, yeni şirkette üçte bir hisseye sahip olacağı belirtildi. Hapag-Lloyd, daha önce de Şilili taşımacılık devi Compania Sud Americana de Vapores (CSAV) ile Aralık 2014’de birleşmiş, böylece 2015 yılı kârında sıçrama yapmıştı. CSAV, halihazırda Hapag-Lloyd’un yüzde 31 oranında ortağı. Hamburg’un en önemli yatırım holdinglerinden HGV ise Hapag-Lloyd’un yüzde 21 hissesine sahip bulunuyor. UASC ise çoğunlukla Körfez ülkeleri devletleri tarafından kontrol ediliyor. SON BOMBAYI DANİMARKALI MAERSK PATLATTI Dünyanın en büyük kontyener hat operatörü Maersk Line, geçen sene satın almak için görüşmelere başladığı ancak olumsuzlukla sonuçlanan Alman Hmaburg Süd’ün satın alınması görüşmelerine yeniden başladı. Maersk Line’nin Hamburg Süd ile yeniden masaya oturmasının en büyük sebebi, Fransız CMA-CGM’in 3 milyar dolar bütçeyle Hamburg Süd’ü satın almak istemesi olduğu kulislerde yoğun bir şekilde konuşulmaya başladı. Danimarkalı Maersk Line, CMA CGM’in fahiş fiyat teklifi karşısında soğuk kanlı bir strateji çizerek Oetker Ailesiyle kıran kıran bir pazarlık sonucu Hamburg Süd’ü 4 milyar 300 milyon dolara satın aldı. Dünyanın en büyük konteyner hat operatörü olan ve konteyner pazarında yüzde 15.8 pazar payını elinde bulunduran Danimarkalı Maersk Line, Oetker Ailesinin kontrolündeki Hamburg Süd’ü satın alarak, pazara payını 18.7’e yükseltti. TÜRKİYE’NİN KONTEYNER HAT OPERATÖRÜ ARKAS LINE Dünya konteyner pazarında ilk 10 şirket yüzde 77 pay alırken, kalan 90 konteyner hat operatörü ise yüzde 23 pazar payı kendi arasında paylaşıyor. Türkiye’nin bayrak konteyner taşıyıcısı Arkas Line, birleşme ve satın almalar sonucu dünya konteyner pazarından binde 4 pay alarak listede kendine 19’uncu sırada yer buluyor. Konteyner pazarındaki istikrarsızlık, büyük operatörlerin birleşmeleri ve Hanjin gibi dünyanın en büyük sekizinci kontyener operatörünün Ağustos ayında moratoryum ilan etmesine rağmen, Türkiye’nin iki oyuncusundan bir olan Arkas Line, pazarda emin adımlarla ilerliyor. 2016 yılının ilk çeyreğinde yüzde 0,3 pazar payı olan Arkas Line, 2016’nın son çeyreğine girerken pazar payını yüzde 25 artırarak, yüzde 0,4’e çıkardı. Deniz Haber Ajansı’nın edindiği bilgiye göre, 12 bin 139 TEU taşıma kapasitesine sahip 6 adet time charter gemi ve 74 bin 792 TEU taşıma kapasitesine sahip mülkiyetindeki 46 adet gemiyle dünya konteyner operatörleri listesinde 19’ncu sırada bulunan Arkas Line, toplam 86 bin 931 TEU taşıma kapasitesine sahip 52 gemiyle pazarda önemli bir oyuncu olarak istikrarlı büyümesine devam ediyor. Arkas Holding’in 2014 yılında Çin’in Zhejiang Ouhua Tersanesi’ne sipariş ettiği ve 2017 ve 2018 yılı içinde filosuna katacağı 2500 TEU ve 3100 TEU taşıma kapasitesine sahip yeni nesil 8 konteyner gemisiyle filo kapasitesini artırırken, piyasa koşullarını fırsata çevirmesi halinde, 120 bin TEU taşıma kapasitesine ulaşarak, ilk 20 operatör arasındaki istikrarını sürdürmesi bekleniyor. Özellikle bölge pazarında güçlü bir tabanı olan Arkas Line’nın rekabet koşullarına rahatlıkla karşılık vermesi, ikinci el gemi varlıklarının ciddi oranda düşmesi, istikrarlı büyüyen Arkas Line için yeni yatırım kapısını açacak gibi görünüyor. Haber - Analiz: Recep CANPOLAT / Deniz Haber Ajansı 7DENİZ