Türkiye’nin denizlerdeki arama çalışmaları 46 yıl önce Norveç’ten kiralanan bir araştırma gemisiyle başladı. Türkiye’nin 1974 yılında Ege Denizi’nde kiralık Norveç gemisiyle başladığı ve Almanya hibesi Hora ile devam eden Mavi Vatan’daki araştırma çalışmaları, bugün envanterin yerli kahramanlarıyla Karadeniz ve Akdeniz’de devam ediyor. Türkiye’nin gurur kaynağı olan filonun temelinde ise envanterin ilk gemisi olan Hora’nın hikayesi yer alıyor. İşte Türkiye’nin kiralık gemilerle başlayan ve bugün milli kaynaklarla doğalgaz bulan sismik ve sondaj gemilerinin hikayesi:
Kiralık gemi
Türkiye, denizlerde arama çalışmasına 1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı’ndan sonra karar verdi. Envanterde araştırma yapacak bir gemi bulunmadığı için Norveç’ten bir araştırma gemisi kiralandı. Ege’de araştırma için Türk bayrağını dalgalandıran kiralık Norveç gemisi, Norveç hükümetinin parası ödenmesine rağmen gemiyi geri çekmek istemesi nedeniyle yolculuğunu kısa kesmek zorunda kaldı. Türkiye, bunun üzerine yeni arayışlara girdi.
8 yıllık serüven
Çözüm ise Türkiye’nin envanterinde bulunan ve 2. Dünya Savaşı’nın ardından Almanya tarafından Türkiye’ye hibe edilen Hora isimli gemiyle bulundu. Bir zamanlar denizlerde arama kurtarma yapmak üzere tasarlanan Hora’ya sismik araştırmalar yapacak teçhizatlar monte edildi ve Hora’nın Ege Denizi serüveni başladı. İlerleyen yıllarda Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü envanterine kaydolan Hora’nın adı da MTA-1 SİSMİK 1 olarak değiştirildi. HORA değişen ismiyle beraber tam 28 yıl, yani 1976’dan 2004’e kadar Türk bayrağını Ege’de dalgalandırdı.
Sismik araştırma
Türkiye’nin envanterindeki ikinci sismik araştırma gemisi ise MTA-SELEN olarak kayıtlara geçer. 2011’de envantere katılan gemi, Türkiye’nin bütün denizlerinin kıyı çizgisinden itibaren derin kısımlarına kadar olan sığ alanların ayrıntılı taban yapısının ortaya çıkarılması için hâlâ görev yapıyor. Gemi, geçtiğimiz yıl Ege Denizi’nde sismik araştırma faaliyetlerinde bulundu.
Yavuz Doğu Akdeniz'de
TPAO ailesinin bir diğer üyesi de 2018 yılında satın alınan YAVUZ sondaj gemisi. 262.5 milyon dolara satın alınan YAVUZ, 20 Haziran 2019’da göreve başladı. Çift kuleli tasarıma sahip olan gemi; daha önce Tanzanya, Kenya, Malezya ve Filipinler başta olmak üzere farklı ülkelerde görev aldı. Dünya genelinde bu özellikleri taşıyan 16 gemiden biri olan YAVUZ, yüksek basınç altında ve boyu 6 metreyi kadar bulan dalgalarda dahi sondaj yapabiliyor. Gemi şu anda Doğu Akdeniz’de petrol arama çalışmaları yapıyor.
Milli kaynakta milat
Türkiye’yi sevince boğan envanterin en ünlü kahramanı ise bu günlerde FATİH sondaj gemisi. Türkiye’nin ilk milli sondaj gemisi olan FATİH, 2017 yılında TPAO bünyesine dahil oldu. İlk çalışmasına 29 Ekim 2018’de Alanya-1 derin deniz kuyusunda başlayan denizlerin kahramanı, 20 Temmuz’da Zonguldak açıklarındaki ilk milli derin deniz sondajına başladı. Türkiye’nin göğsünü kabartan gemi, yaklaşık bir ay sonra 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervini keşfetmesiyle denizlerin FATİH’i oldu.
Petrolün kahramanı
Envanterin bir diğer gemisi de 2012 yılında satın alınarak Türkiye Petrol Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından işletilmeye başlanan BARBAROS HAYREDDİN PAŞA gemisi. Sismografik araştırma gemisi Dubai’de inşa edildi ve 2012 yılının sonlarında 130 milyon dolara satın alındı. Buzullarda da çalışma özelliğine sahip olan gemi, aynı zamanda çevreci özellikleriyle de ön plana çıkıyor. Gemi şu anda Gazimoğusa ve Lübnan arasındaki sularda petrol ve doğalgaz arama görevini icra ediyor.
Oruç Reis geliyor
Türkiye’nin sismik ve sondaj gemileri envanterinde göğsünü kabartan ilk gemi ise ORUÇ REİS oldu. Tedarik projesi MTA ve Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından yürütülen ORUÇ REİS’in inşa faaliyetlerine 2012 yılında başlandı. ORUÇ REİS, tamamen yerli imkanlarla gerçekleştirilen inşa çalışmalarının ardından 2019 yılında görev aldı. Dünyadaki sismik araştırma gemileri arasında nadir bulunan özellikleriyle ön plana çıkan ORUÇ REİS, açık denizlerde iki üç boyutlu derin sismik araştırmaların yanı sıra denizlerdeki petrol, doğalgaz, kömür gibi doğal kaynakları da tespit edebiliyor. ORUÇ REİS şu anda Doğu Akdeniz’de görev yapıyor.
Kanuni yılsonunda hizmete başlayacak
Mavi Vatan kahramanlarının sonuncusu ise KANUNİ sondaj gemisi. Güney Kore’de tamamlanan gemi, bu yı TPAO tarafından 37.5 milyon dolara alındı. Martta Türkiye’ye gelen KANUNİ, 11 bin 400 metre derinlikte 3 bin metre sondaj açabiliyor. Şu anda bakımda olan KANUNİ, yılsonunda hizmete başlayacak ve Akdeniz açıklarındaki çalışmalara katılacak.
7DENİZ
