IMEAK DTOʹnun eylül olağan toplantısında ʹözel konukʹ olarak denizcilere ekonomi hakkında bir sunum gerçekleştiren TOBB Başkan Danışmanı Prof. Dr.Güven Sak, değerlendirmelerde bulundu. DÖVİZ PİYASALARINDA NELER OLUYOR? ʹDöviz piyasalarında neler oluyorʹ başlıklı bir sunum gerçekleştiren Prof. Sak, ‘Ekonomiyi yönetmek çocuk yönetmeye benziyor. Eğer masada çikolataları çocuğun önüne bırakırsanız elbette ki o çikolataların hepsi çocuk tarafından yenilir. Böylece obez bir çocukla karşı karşıya kalırız. Çocuğu hem serbest bırakacaksınız hem de kontrolü elden bırakmayacaksınız’ dedi. Prof. Sak, sözlerini şöyle konuştu: ˮİktisadi aktörlere özgürlük alanı vereceksiniz, aynı zamanda da kendilerine zarar verecekleri davranışlardan uzak tutmak için kısıtlayacaksınız.ˮ KENDİ BAŞARIMIZIN KURBANI OLDUK Türkiye, bu kadar nasıl borçlanabildi? Biz aslında kendi ekonomik başarımızın kurbanı olduk. 2001ʹden sonra bankacılık sistemini yeniden inşaa ettik. 2004 yılından itibaren AB sürecini başlattık. Böylece Türkiye dışarıdan daha fazla borç verilebilir bir ülke haline geldi. BÜYÜMEYİ DAHA YAVAŞ ADIMLARLA YÖNETMEK LAZIM Büyümeyi daha yavaş adımlarla yönetmek lazım. Küresel kriz likidite başlattı. ABD, kemer sıkmadı; para bastı. Bizim ABD gibi para basacak durumumuz yok. 2017 Fed ABD Merkez Bankası bilançoyu küçültmeye başladı. 2013ʹte ülkemizde yaşanan gelişmeleri hepimiz biliyoruz ve o denemi hatırlamakta fayda var. Güney Doğu Asya mucizesini de burada unutmamak lazım. Malezya, Tayland, Kore bu konuda örnek gösterilebilecek ülkeler arasında geliyor. TÜRKİYE ÖZEL SEKTÖRÜN BORÇLARIYLA BÜYÜDÜ Türkiye büyürken aslında özel sektörün borçlarıyla büyüdü. Türkiye ve Arjantin bu konuda birbirine benzeyen iki ülke. Önceliklerimizi doğru saptayıp hangi adımları ne zaman atacağımızı bilyor olmalıyız. Kurdaki oynaklıktan memnun olduğumuz gibi bir algı var. Merkez Bankasıʹnın faiz artırması TLʹye karşı spekülasyonları önlemen için çalışmalıyız. Merkez Bankasıʹnın faiz artırımı tek başına yeterli değil.  Swap işlemleri bu bağlamda zorlaştırıldı. EKONOMİNİN DAHA YAPISAL BİR PROGRAMA İHTİYACI VAR Ekonominin daha yapısal bir programa ihtiyacı var. Sıkı bir para ve maliye politikasının olması lazım. Bütçede cari işlemler açığının giderek büyümesinin, özel ve kamu tasarruflarının artması gerekiyor. Singapur örneğinde olduğu gibi varlık fonu için ekstradan para biriktirmek lazım. Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli büyük bir yük. Piyasadaki aktörlerin hareket alanını kontrol etmek gerekiyor. İlk önce yangını söndürmek sonra diğer hamleleri gerçekleştirerek ʹmıntıka temizliğiʹ yapmak lazım. Makro yönetimin bu kadar çok borçlanmayı engellemesi lazım. HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜNÜ YENİDEN İHYA ETMELİYİZ Hukukun üstünlüğünün yeniden ihya edilmesi şart. OHAL kalktı. Bu, çok önemli bir gelişme. OHALʹden kalma alışkanlıkların da son bulması gerekiyor. Kamu idaresi reformunun şart. OVP( Orta Vadeli Program) dökümanını lanse etmek lazım. BÖLGEMİZDE YENİ BİR HİKAYE YAZMALIYIZ Türkiyeʹnin bölgesinde yeni bir hikaye yazması lazım. Borçları nasıl yöneteceğimize dair bir strateji geliştirmeliyiz. Kasım ayında İran yaptırımlarının 2.ʹsi başlayacak. Bu da sektörleri olumsuz etkileyecek. Buna karşı özel sektörün kamu ile işbirliği yaparak şimdiden gart alması gerekiyor. İstihdam ve büyümeye önem vermek lazım. İşgücü piyasalarının canlılığını artırmak lazım. ABʹNİN WASHINGTONʹU İKNA ETMESİ LAZIM 2001ʹden sonraki dönemde ABD, ABʹyi ikna ederek görüşmelerin ve fasılların açılmasını sağlamıştı. Şimdi de rüzgar terse döndü ve ABʹnin bu kez Türkiye leyhine Washingtonʹu ikna etmesi lazım. O kadar umutsuz değilim. Biz, büyük ve güçlü bir ülkeyiz. Yabancı kaynağa, taze kaynağa ve sıcak paraya ihtiyacımız var.ˮ PROF SAKʹA YOĞUN İLGİ VE SORULAR Prof. Dr. Güven Sakʹın sunumunun ardından sektörümüz yetkilileri sıkça sorular sormaya başladılar. TOBB eski Başkan Yardımcısı ve İMEAK DTO Meclis Üyesi Halim Mete, Prof. Dr. Güven Sak’ın cevabı üzerine, hükümetin açıklamasından sonra kurun yükseldiğini, faizlerin ise yükseleceğinin konuşulduğunu dile getirdi. Mete; ‘Yangın bana göre devam ediyor. Türkiye’nin durumunun nedeni özel sektörün dış borcu mu yoksa hukukun üstünlüğü oluşundaki durum mu? Leasinglerin dövizden TL’ye çevrilmesi konuşuluyor, hangi kurdan nasıl olacak kimse bilmiyor.’ dedi. İŞ YAPANLARI SUÇLAMIYORUM Prof. Dr. Güven Sak; ‘Hareketi tetikleyen hadiseler ve yapısal nedenler, iktisat literatüründe bu durumu açıklamak için kullanılan terimler. Bu durumu ise yapısal nedenler açıklıyor. Bunun için, iş yapanları suçlamıyorum. Yatırımı içgüdülerinizle yapıyorsunuz bunda sorun yok. Siz bunu yaparken birilerinin sizi durdurmak için bir şeyler yapması lazım. Bir takım parametrelerin toplanıp incelenmesi lazım. Birilerinin düşüşün hızını azaltacak mekanizmalar oluşturması lazım. Bu düşüşün kontrollü olup olmadığını bilmiyoruz. Bunu yöneticilerimiz de bilmiyor. Hadiseler büyük bir hızla gelişiyor. Onun niteliğini o anda fark edemiyoruz ve büyüklüğü umduğumuzdan daha fazla oluyor. Niteliksel dönüşüm noktalarını daha hızlı tespit edip ona göre hareket etmemiz gerekiyor.’ şeklinde konuştu. Sunumun ve soruların ardından, Prof. Sakʹa İMEAK DTO Başkanı Tamer Kıran ve Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır tarafından plaket takdim edildi. 7DENİZ

Editör: Haber Merkezi