Orta ve doğu Karadeniz limanları mevcut yükleri ile mevcut talepleri karşılayamıyor. Rize, Hopa, Trabzon ve Giresun limanlarının mevcut yıllık toplam kapasiteleri ise yaklaşık 20 milyon ton civarında. RİPORT Rize Limanı işletmesi Yatırım A.Ş 1997 yılında kurulan ve üç grup olarak yönetilen bir şirkettir. RİPORT Rize Limanı 1997 yılında Türkiye’de ilk özelleşen 6 kamu limanından birisi ve Rize’de uluslararası limancılık yapan tek limandır. RİPORT, kurmuş olduğu kılavuzluk hizmetleri ile kendi limanı ve bölge limanlarına tek başına hizmet veren bir kuruluş. Bölge limanlarının inşası ve tamamlanmasına göre en son yapılan limandır, kuruluş yeri ve şekli olarak doğal liman özelliklerine sahiptir.  Limanın sahip olduğu  -12 draft derinliği ile birlikte 25.000 GRT ile 30.000 GRT arasındaki gemilere çok rahat bir şekilde hizmet verebilmekte. Rize limanı inşası ve onarımı yeni tamamlanan 1.500 metre dalga kıranı ile birlikte her türlü hava şartlarında hiç aksatmadan 365 gün kılavuzluk ile yükleme, boşaltma hizmetlerini verebilecek fiziki şartlara sahip. 28 Ağustos 2012’de temeli atılan dünyanın 5’inci büyük OVİT tüneli 2015 yılı sonu itibari ile tamamlanacak. Rize Limanı’nın en büyük avantajı OVİT tünelidir diyen RİPORT Rize Limanı işletmesi Yönetim Kurulu Başkanı Asım Çillioğlu, OVİT tüneli bölgenin tüneli ve projesidir, OVİT tüneli başta Trabzon olmak üzere Rize ve Hopa limanlarına hizmet verecek bir projedir diyor. Çillioğlu; “RİPORT Rize Limanı’nın en önemli özelliği Trabzon, Giresun, Samsun ve dünyadaki diğer büyük limanlar gibi şehrin önüne kurulmasıdır, bu Rize için çok büyük avantaj teşkil ediyor. Çünkü limanlar ya şehirlerin önüne kurulmuştur ya da şehirler limanların arkasında oluşmuştur. Rize şehri limanla birlikte gelişme yolunda ve modern bir kent olma hedefinde çok daha fazla mesafe alacaktır.” dedi. Ekonomik Durağanlık 2014’le Birlikte Sona Erecek 2014 yılının beklendiği gibi durağan seyrettiğini belirten Çillioğlu; “2014 yılı önceki yıllardaki batının yatırım ve büyüme için gıpta ile baktığı her türlü yabancı sermayenin yatırım yapmak istediği ekonomi olmasına rağmen, bazı siyası hareket ve oluşumlardan dolayı çok kötü başladı ve bu durağan yapının 2014 ile birlikte sona ereceğini düşünüyorum. RİPORT Rize Limanı, 2015 ve 2016 yılı itibariyle konteyner gemilerinin arada bir değil de ileri dönük yaptığımız çalışmalar ile artık düzenli seferler yapılan bir uğrak liman haline dönüştürülecektir. Rize O.S.B Organize Sanayi Bölgesi’nin 2015 yılı ile birlikte hayata geçmesi sonucu bu hedefler için konteyner hattına Riport Rize Limanı’na yeni nesil gerekli ekip ve ekipmanların yatırım kararları alındı ve bunların uygulamaya başlaması için çalışmalar devam etmektedir. 2016 yılı RİPORT Rize Limanı için düzenli konteyner hatlarının olduğu bir liman olacaktır.” dedi. Çillioğlu; “Üretim yöntemiyle GSYH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla), 2013 yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla yüzde 4,0’lık artışla 122.388 milyon TL, cari fiyatlarla yüzde10,2’lik artışla 1.561.510 milyon TL oldu. 2013 yılı büyüme oranımız yüzde 4.4, ancak üretim yöntemiyle GSYH yüzde 4.0 büyüdü, Türkiye ekonomisi ile denizcilik sektörünün gidişatının iyi olabilmesi için 2014 yılında büyüme bir miktar yavaşlasa da görünüm olumlu seyrini korumaya devam ediyor. Bunların yanında sanayi üretimi, kapasite kullanım oranı ile reel kesim güven endeksi gibi eş zamanlı göstergeler, 2014 yılının ilk çeyreğinde büyümenin önceki yıla yakın seyrettiğini gösteriyor, 2013 yılında büyümeyi destekleyen stoklar 2014 yılında büyümeye olumlu katkı yapmadı. 2014 yılı üretim ve tüketim oranları yanında ihracat rakamları son iki çeyrekten sonra çok daha olumsuz şartlarla karşılaşarak, Türkiye ekonomisinde en önemli gelişmeyi işaret eden imalat sanayi gelişmiş ülkelerin GSYH içerisindeki imalat sanayinin yüksek oranlarda olması, ülke ekonomimizde ise oluşamamaktadır. Ayrıca kurlardaki 2014 başı itibari ile istikrarsız dalgalanmalar, bankaların yüksek faiz politikaları, araya iki seçimin girmesi sonucu ülke yatırımları ve üretim politikalarında çok önemli istikrarsızlıklara neden oldu. Tüm bunlara rağmen 2014 yılı içerisinde ilk iki çeyrekte yakalanan yaklaşık yüzde 4 büyüme oranları, denizcilik sektörü ve limanların yeni hamleler yapacak olması kadar olumlu gelişmedi. Günümüz şartlarında limancılığın yaşadığı en büyük sorunun yeni kılavuzluk yasaları ve uygulamaları olduğunu ifade eden Çillioğlu, bunun yanı sıra iller arasındaki yük taşımalarında yüksek kapasite de taşınan yüklere yeterli ceza ve uygulamaların yapılmadığını da belirtti. Çillioğlu; “Kılavuzluk için hazırlanan ve limanları yaptırımlara zorlayan yeni yasaların en adaletsiz yanı limanları, kapasitesi, işlem hacmi, konumu ya da fiziki şartları hiç gözetilmeden liman ve iskelelere aynı yasa dayatmaları ile uygulanmaya çalışılmasıdır. “Cruise Turizmi Dünyamızın Yükselen Yeni Yıldızıdır” Cruise turizmi dünyamızın yükselen yeni yıldızıdır. Kruvaziyer turizmi ülkemizde yeni olması, ayrıca yeni gemilerin 300 metreyi aşan boylarda olması önceden planlanan ve tamamlanan limanlarımızda uygun şartlarda yanaşma alanları bulamamakta. Ayrıca cruise gemlerine verilecek olan hizmet rıhtımlarını mutlaka kargo rıhtımlarından ayrı tutmak gerekir. Liman hizmeti veren işletmeler için kruvaziyer turizmi gelir getirisi açısından karlı bir yatırım olmamasına rağmen bu sektör, ülkelerin, illerin ve bölgelerin tanıtımı açısından liman şehirlerine çok büyük katkılar sunuyor. Devletin, kamusal limanlara kamusal hizmet verecek olan cruise rıhtımlarını en kısa zamanda ülke ve bölge ekonomisi için mutlaka yapmalı. “Orta ve Doğu Karadeniz Limanları Mevcut Yükleri ile Mevcut Talepleri Karşılayamıyor” Orta ve doğu Karadeniz limanları mevcut yükleri ile mevcut talepleri karşılayamıyor. Rize, Hopa, Giresun, Trabzon limanlarının mevcut yıllık toplam kapasiteleri yaklaşık 20 milyon ton civarında. Bu kapasiteler eski makine ve ekipmanlar ile yapılan hesaplamalardır. Bu limanlara gelecek yeni talepler sonucu yapılacak olan yeni teknoloji ve kapasiteli yatırımlar ile yüzde 40 - 50 artışla mevcut kapasiteler bölge limanları, 25-30 milyon tonlara ulaştırılabilir. Doğu Karadeniz’de en işlek liman olan Trabzon Limanı yıllık ancak 3 ile 5 milyon ton arası çalışırken, bu kapasite bile Trabzon’un yüzde 50 düşük kapasitesi demektir. Rize-Giresun- Ordu limanları ise 500 bin ile 1 milyon ton arasında bir yük ile ancak kullanılabilir kapasitelerinin yüzde 15 ile yüzde 20 kısmını kullanabilmekteler. “Kanal İstanbul Tamamlanırsa Bölge Limanları Cazip Hale Gelir” Kanal İstanbul açılmadıkça, OVİT Tüneli ve Cankurtaran tüneli tam faaliyetle çalışmadıkça GAP ürünlerini Karadeniz limanlarına indiremez. Karadeniz limanları, Batum üzerinden demir yoluyla Rize-Hopa-Batum ile ipek yoluna bağlanmadıkça, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yeni liman yatırımları sadece planlamada kalır. Veya bu limanları ancak devlet yapar onlara da işletmeci bulamaz. Limancılık yatırımları öyle bir yatırımdır ki iş olunca davet aramaz kendi gelir ve kendi limanını kendi kurmak ister. Yatırımı fizibil olmayan limanı ise devlet bile zararına işletemez. Doğu Karadeniz limanlarına yılda 10 milyon ton yeni yük inmedikçe, Rize, Hopa, Trabzon limanları demir yolu ile Batum üzerinden Uzak Doğu’ya bağlanmadıkça  yeni liman yapımlarını konuşmak hayalcilikten öte olur. Gelecek 10 yıl içerisinde Kanal İstanbul tamamlanırsa, Rize Batum demir yolu yapılırsa bölge limanları çok cazip hale gelecektir. “New York ve İstanbul’u Önemli Birer Şehir Yapan Doğal Liman Oluşlarıdır” Tarih boyunca limanlar ya kentlerin önünde kurulmuş ya da kentler ve medeniyetler limanların arkasında oluşmuştur. 1700’lü yılların sonu 1800’lü yılların başında Amerika sanayi devrimi ile ikinci kez keşfedilir ve bu keşfin en önemli kenti o günden beri New York. New York’u New York yapan bugün var olan gökdelenleri değildir. New York ve İstanbul’un önemli birer şehir olmalarını sağlayan doğal liman oluşlarıdır. Uzak Doğu’da Hong Kong’u önemli bir bölge yapan limanıdır, bu liman ve kentlerin birçok örnekleri vardır. Rize şehri liman ile yeniden büyüyecek ve bu büyüme şehir ve ekonomisini çok önemli etkileyecektir.” dedi. Asım Çillioğlu Kimdir? Ticaretin içerisinde doğup büyüyen Asım Çillioğlu, deniz ve denizciliği dedesinden dinleyip öğrenir. Doğu Karadeniz ve Transkafkasya ile bölge dinamiklerinin ne olduğunu ise bölgede bir fiil yaşayarak ve yaşatarak  deneyimler. Çillioğlu, almış olduğu lisans tahsili ve dünya görüşü sebebiyle kendisini analitik iktisatçı olarak değerlendirir. 7Deniz Dergisi Temmuz-Ağustos 2014 Sayısı/ Röportaj -Çilem KOCAMIŞ
Editör: TE Bilisim