1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile gemi adamlarının yıpranma hakları iptal edilmişti. Bu tarihten sonra denizcilik camiası alınan bu karara tepki vermiş, imzalar toplanmış fakat sonuç alınamamıştı. 2013 yılında ise Türkiye Denizciler Sendikası’nın girişimi ile meclise sunulan “Denizcilere niçin yıpranma payı verilmiyor ?” soru önergesine dönemin Çalışma Bakanı tarafından verilen yanıt, söz konusu hakkın “Olağanüstü yıpranmayı gerektiren meslekler için düşünüldüğü” şeklinde olmuştu. Yapılan revizyon sonrası “Su altında veya su altında basınçlı hava içinde olmayı gerektiren işlerde çalışanlar yıpranma payından yararlandırılmıştı Ortaköy Ziya Kalkavan Denizcilik Lisesi Mezunlar Derneği, gemi adamlarının yıpranma payı almaları gerektiğini savunarak şu açıklamaları yaptı: ˮDiyetisyenler yıpranma payı alabilecekken gemi adamları niçin alamıyor? 18 Temmuz 2018 tarihinde sunulan torba yasanın yasallaşması ile sağlık çalışanları her 360 günlük çalışma karşılığı 60 günlük “fiili hizmet süresi zammı”, yani “ yıpranma payı” elde edecek. Yıpranma hakkında, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, 6283 sayılı Hemşirelik Kanunu ve 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun kapsamında “sağlık mensubu sayılan ve insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışanlar” yararlanacak. Buna göre aşağıda yer alan sağlık grupları bu kapsama girmektedir. Doktor ve diş hekimi, Hemşire, Eczacı, Klinik psikolog, Fizyoterapist, Odyolog, Diyetisyen, Dil ve konuşma terapisti, Sağlık fizikçisi, Perfüzyonist, İş ve uğraşı terapisti (Ergoterapist), Sağlık bakım teknisyeni. Peki şu anda Türkiye’de başka hangi meslek grupları , senede kaç gün yıpranma payı almaktalar ?  1) Türkiye Büyük Millet Meclisi yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar / 90 gün fiili hizmet zammı alıyor. 2) Basın Kartı Yönetmeliğiʹne göre çalışan gazeteciler / 90 gün 3) Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar / 90 gün. 4) Çimento fabrikalarında çalışanlar / 60 gün. 5) Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar / 60 gün. 6) Alüminyum fabrikalarında çalışanlar / 60 gün. 7) Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar / 90 gün. 8) Döküm fabrikalarında çalışanlar / 60 gün. 9) Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar / 90 ile 180 gün. 10) Madenlerin yer altında çalışanları / 180 gün. 11) Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar / 90 gün. 12) Su altında çalışanlar / 60 gün. 13) Türk Silahlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler / 90 gün. 14) Emniyet ve MİT mensupları / 90 gün. 15) İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar / 60 gün. 16) Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar / 60 gün 17) TRTʹde Basın Kartı Yönetmeliğiʹne göre çalışanlar / 90 gün. 18) Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar / 60-90 gün. Hatırlatmak gerekirse bundan 10 sene önce 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile gemi adamlarının yıpranma hakları iptal edilmişti. Bu tarihin 1 gün öncesi denizde geçen her 360 güne karşılık 90 gün hizmet süresi kazanılabiliyordu. Yani 10 yıllık  bir deniz hizmetinde fazladan 30 ay ( 2,5 yıl ) çalışmış kabul ediliyordu. Örneğin 56 yaşa tabi bir gemi adamı 10 yıllık deniz hizmeti ile 53,5 yaşında emekli olabiliyordu.  1 Ekim 2008 sonrası denizcilik camiası alınan bu karara tepki vermiş, dönem dönem imzalar toplanmış fakat sonuç alınamamıştı. 2013 yılında ise Türkiye Denizciler Sendikası’nın girişimi ile meclise sunulan “Denizcilere niçin yıpranma payı verilmiyor?” soru önergesine dönemin Çalışma Bakanı tarafından verilen yanıt, söz konusu hakkın “olağanüstü yıpranmayı gerektiren meslekler için düşünüldüğü” şeklinde olmuştu ve yapılan revizyon sonrası ancak “Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde 20-35 metreye kadar derinlik veya 2-3,5 kg/cm2 basınçta yapılan işlerde çalışanlar, su altında basınçlı hava çalışmayı gerektiren işlerden 35-40 (40 hariç)m. derinlik veya 3,5-4 (3,5 hariç) kg/cm2 basınçta yapılan işlerde çalışanlar ile dalgıçlık işinde çalışanlar “ yıpranma payından yararlandırılmıştı. ˮDünyada 3 çeşit insan vardır: Yaşayanlar, Ölüler ve bir de Denizcilerˮ Özeleştiri; Diyetisyen dahil sağlık görevlilerinin yıprandığını görebilen devletimiz, halkımızın en iyi hizmeti alması için gayret sarfederken, denizciler neden anlaşılamamaktadır? Victor Hugo’ya göre arada kalan denizciler ne karadadır, ne denizdedir aslında. Ne yakındır, ne uzak. Peki ya yıpranma payı konusunda ne için arada kalınmaktadır? Denizciliğin insanı yıprattığı savı arada kalınan bir durum mudur? Göreceli bir konu mudur? Denizcinin yıpranmadığını söyleyebilecek bir miço veya bir armatör var mıdır? Peki neden bu arada kalmışlık? Neden bu görmemezlikten geliş? Neden bu anlatamayış?  Bizler mesleğimiz icra ederken yaralanıyoruz, denizin ortasında zamanında müdahale edilemediğinden ölüyoruz biz, ölüyoruz, cenazemiz yurda gelemiyor, baba oluyoruz doğuma yetişemiyoruz, annemiz ölüyor bizim toprağa veremiyoruz.  Daha dün bir kardeşimiz kalp krizinden vefat etti , stresten dediler. Çocuğumuz bizden mahrum büyüyor, 30 sene gemide çalışıp bu süre içinde topu topu 5 senesini evde ailesiyle birlikte geçirebilen lostromolarımız var bizim, statik elektiriği, atık gaza, toza dumana  maruz kalmaktan sağlığı bozulanlarımız var bizim, kötü havada günlerce aç kalanlarımız, denizde kaybolanlarımız var bizim, şartlardan dolayı psikolojik olarak çöküp alkolik olanlarımız var bizim. Tüm bunların üzerine kötü gemilerde, kötü ortamlarda çalışıp maaşlarını alamayanlarımız var bizim.  Bu durum görememezlik mi, anlatamamazlık mı? Bunu bir netleştirmemiz lazım. Biz camia olarak hepimiz aynı gemide miyiz ona ayrıca bir bakmak lazım ki çözüm orada. Bu amaçla bizler, Odemed olarak 2008 yılında söylediğimiz gibi, haklarımızı korumak ve konuya açıklık getirebilmek için her türlü girişimde bulunacağımızı ve bu amaç doğrultusunda tüm paydaşlarımızla iş birliği içerisine gireceğimizi, elimizden gelen tüm desteği onlara sunacağımızı söylemekten onur duymaktayız. Kamuoyuna saygıyla duyurulur. Ziya Kalkavan Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi Mezunları Derneğiˮ 7DENİZ

Editör: Haber Merkezi