Uzun zamandır konuşulan büyük değişiklik sonunda geldi çattı. Hatırlamak gerekirse, Birleşmiş Milletler'in (UN) denizcilikten sorumlu kuruluşu Uluslararası Denizcilik Organizasyonu (IMO), 2020 itibarıyla tüm dünya genelinde sülfür oranı tavanının 3,5'ten 0,5'e indirilmesi yönünde karar almıştı. Bu mevzuat değişikliği, denizcilik sektöründe Birinci Dünya Savaşı zamanında kömürden petrol ürünlerine geçilmesinden bu yana yaşanacak en büyük değişim olarak görülüyor.

IMO 2020’ye bir kala yakıt fiyatları

Günümüzde denizcilik sektöründe, 5 milyon varil civarında yakıtın günlük bazda tüketildiği tahmin ediliyor. Tüketilen yakıtların dağılımına baktığımızda, yaklaşık 70-80 oranında yüksek sülfürlü fueloil (HSFO) ve sadece 20-30 oranında gazoil (MGO) kullanıldığını görüyoruz. Rafinerilerin en ucuz çıktısı olan (hatta çöp olarak nitelendirilen) HSFO ürünü yerine, kalite olarak arabalarımızda kullandığımız damıtık ürünlere yakınsayacak pahalı bir ürüne geçiliyor olması denizcilik sektörü açısından soru işaretlerini beraberinde getiriyor.

Mevzuat yürürlüğe girdiğinde ne değişecek?

Bu değişimin boyutunu daha iyi anlamak için bazı sayısal verilere bakalım. Mevzuat yürürlüğe girdiğinde HSFO kullanım oranının 70’li seviyelerden 30’lara kadar düşeceği tahmin ediliyor. Bu gerçekleşirse, MGO ve benzeri ürünlere olan günlük talebin 2 milyon varilden daha fazla artacağını; yani talebin bir anda 2 ila 3 katına çıkacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu boyuttaki bir değişim karşısında, yakıt fiyatlarının etkilenmemesi pek mümkün görünmüyor. Bu etkiyi ölçmek için, finansal piyasalarda işlem gören vadeli kontratlara bir göz atalım.

Tüm dünyanın takip ettiği Brent ham petrolü, varil fiyatı üzerinden işlem görüyor. Hesaplamalarda kolaylık olması açısından bu fiyatları varil fiyatından, denizcilik yakıtlarında kullanıldığı şekliyle metrik ton fiyatına çevirelim (1mt Brent ~ 7,33 varil). Şimdi buna göre ileri vadelerdeki kontratların fiyatlarını yeniden hesaplayıp, HSFO ve MGO ton fiyatlarıyla (Akdeniz FOB) bir kıyaslama yapalım.

Fiyatlamalardan görüleceği üzere, HSFO fiyatları en düşük seviyelerini; MGO fiyatları ise en yüksek seviyelerini 2020’nin başında görüyor. Yüksek sülfürlü ürünlere olan talep neredeyse bir anda ortadan kalkacağı için, HSFO fiyatı şu anda MGO'dan neredeyse 400 daha ucuz hale gelmiş durumda. Vadelilere göre önümüzdeki dönemde bu fark azalsa da devam edecek. Diğer taraftan, düşük sülfürlü fueloil (VLSFO) fiyatları da umulduğu kadar ucuz olmayacak gibi duruyor, zira hali hazırda MGO fiyatlarının sadece 50 ila 100 altında işlem gördüğünü söyleyebiliriz. Mevcut fiyatlamalardan da anlaşılacağı üzere, denizcilik sektörü önceden hiç işlenmemiş ham petrolden dahi ucuz olan bir ürün kullanırken artık daha pahalı/premium bir ürün kullanır hale gelecek.

Fiyatların gelişimine baktığımızda ise MGO fiyatlarının uzun zamandır belirli bir bantta hareket ederken; HSFO fiyatlarının (özellikle son beş ayda) resmen çakıldığını görüyoruz. Bu resme bakarak, talepteki azalışın HSFO fiyatlarına tam anlamıyla yansıdığı söylenebilir. Ancak MGO'daki talep artışının fiyatlara tam anlamıyla yansıdığını iddia etmek zor (özellikle ilk geçiş ayları için), damıtık ürünlerde ciddi bir sıkışıklık yaşanacağına dair henüz bir fiyatlama görünmüyor.

2008 yılında dünya genelinde benzer bir damıtık ürün sıkışıklığı yaşandığını görmüştük. İlgili dönemde, MGO-HSFO fiyat farkı 700’ün üzerine çıkmış; MGO fiyatları, HSFO fiyatının iki katına (hatta kısa bir süreliğine üç katına) erişmişti. Buna bağlı olarak, pahalı olan damıtık ürünleri üretmek adına tam kapasite çalışan rafineriler ham petrol fiyatlarının varil başına 150 seviyesine yaklaşmasına yol açmıştı. O dönemle aynı koşullar geçerli olmasa da (zira dünya ekonomisinde o zamanki gibi bir aşırı ısınma söz konusu değil, tam tersi yavaşlama emareleri görülüyor), 2020'ye girdiğimizde kısa süreli fiyat şoklarına hazırlıklı olmak doğru olacaktır.

Çağatay Azaklı

"Nakliye kesintileri nedeniyle transit petrol rekor seviyelere ulaştı" "Nakliye kesintileri nedeniyle transit petrol rekor seviyelere ulaştı"

CFO-Unerco Petrol Ürünleri Denizcilik ve Ticaret AŞ

Editör: Haber Merkezi