İMEAK Deniz Ticaret Odası (DTO) Ekim ayı Olağan Meclis Toplantısı, Meclis Başkanı Salih Zeki Çakır Başkanlığı'nda gerçekleştirildi. Çakır'ın 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nı kutlayarak açılışını yaptığı toplantı video konferans yöntemiyle düzenlendi. Toplantıya katılan TOOB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) İcra Direktörü Prof. Dr. Güven Sak, '2020 yılı ekonomik değerlendirmesi' konulu sunum yaptı.
Sunumuna Covid-19'un ekonimiye etkilerini ve geçmişten bugüne kur dalgalanmaları ve ekonomik durgunluğun birbirinden farkları ve değişimlerine değinerek başlayan Prof. Dr. Güven Sak, artık ekonomideki gelişmeleri uzun aralıklarla açıklanan verilerle değil anlık verilerle takip etmenin önemli olduğu bir geçiş sürecinin içinde olduğumuzu belirterek, bu yüksek frekanslı verilerin işlenmesi ve ona dayalı yeni iktisadi göstergelerin türetilmesinin merkez bankalarının da üzerinde durduğu konulardan biri olduğunu söyledi. Ekonominin izlenmesi konusunda türetilmesi gereken göstergeler üzerinde çalıştıklarını dile getiren Sak, “Aynı zamanda Covid-19 sonrasının iktisadi toparlanma döneminin tasarlanmaya bugünden başlanması gerekiyor. Dolayısıyla bu Covid-19 karamsarlığını üzerimizden ve iş dünyasının üzerinden atıp, ileriye doğru bakmaya başlamamız gerekiyor. Yine bu çıkışın nasıl düzenlenebileceğini de düşünmek gerekiyor. Mart başında içe kapanma dönemi oldu. Onu Mayıs sonunda nihayete erdirdik. Virüsle birlikte yaşadık. Şimdi ikinci safhadayız. Ama hala virüsle birlikte nasıl yaşayacağımızı, bunun için ne tür değişiklikler yapmamız gerektiğini sistematik bir biçimde oturtabilmiş gibi görünmüyoruz. Aşı ve ilaç bulunduktan sonra herhalde Covid-19 sonrası döneme geçicez” dedi.
'Her ilin büyüme hedefi olmadan Türkiye'nin genel bir hedefi olamaz'
Yerel düzeyde kamu özel sektör işbirliğinin güçlendirilebilmesine yönelik bir Adana ve Gaziantep'ten çalışmaya başladıklarını kaydeden Sak, “Çünkü her ilin istihdam ve büyüme hedefi olmadan Türkiye'nin genel bir büyüme hedefi olamaz. Dolayısıyla bizim hedefleri il bazında, o ilin imkanlarını dikkate alınarak, orada ne yapılabileceğini düşünerek ve sonra onları toparlayarak Türkiye'nin 2023 hedefine doğru tartışma yürütmemiz lazım. Aynı zamanda da küresel tartışmalara katılmaya çalışıyoruz. G-20 bünyesinde oluşturulan bütün komitelerde çalışıyoruz. İklim değişikliği, pandemi yönetimi gibi. Dolayısıyla şimdi pandemiye değil de ileriye bakmaya başlamamızın daha önemli olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
'Mesafeye dikkat eden bir çalışma düzeni benimsemeliyiz'
Covid – 19 sürecinde alınan önemlerle hayatımızdaki yeni normallerin herkesin dilinde olduğuna işaret eden Sak, virüsün karakterinin tam olarak bilinmemesinden dolayı sürekli değiştiğini belirtti. Virüsle birlikte yaşamanın ortaya çıkardığı önlemlerin verimlilikte ciddi bir düşüşe yol açtığına dikkat çeken Sak, “Bu ikinci dönemde aşının ne zaman çıkacağı, nasıl ulaşacağı, nasıl kullanılacağı ve süresi gibi konuları daha tam bilmediğimiz için bir taraftan da işletmelerin çalışması gerekliliğinden ötürü buna intibak edecek mekanı yeniden tanımlayan mesafeye dikkat eden yeni bir çalışma düzenini benimsemeliyiz” diye konuştu.
'Covid-19 iyi bir başlangıç noktası olabilir'
Sak, aşının ortaya çıktığı üçüncü döneme ilişkin ise şunları söyledi; “O dönem için şimdiden yeni bir büyüme stratejisi, özellikle istihdama ağırlık veren bir politika çerçevesine ihtiyacımız var... Ekonomide güçlü bir yapısal reform programı başlatabilmek için yani bunun nedenlerini izah edebilmek için siyasetçilerin elinde çok güzel bir neden var. Covid-19 önümüzü açabilecek, bundan sonraki adımları kolaylaştırabilecek iyi bir başlangıç noktası olabilir.”
Covid-19 verileri kur dalgalanmalarını tetikledi
Kur dalgalanmalarını değerlendiren Sak, Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan rakamlar ile bazı illerin valilerinin verileri arasındaki farka yönelik tartışmaların tetikleyici olduğunu belirterek şöyle devam etti: “Bu da şu anlama geliyor. Eğer rakamlar söylendiğinden fazlayla bu da önümüzdeki dönemde daha fazla belirsizliğin olacağını gösteriyor. Bu da ekonomik büyüme ile istihdam açısından olumsuz. Yine Türkiye'nin dış borçlarını geri ödeme kabiliyeti açısındann olumsuz bir tablo.”
Önce istikrar sonra yeni büyüme hamlesi
Prof. Güven Sak, sunumunun devamında verilerle Covid-19 dönemi ve öncesi arasındaki farkları aktardı. Bankacılık sisteminin güçlendirilmesinin önümüzdeki dönemin önemli meselelerinden olduğuna vurgu yapan Sak, şunları söyledi: “Merkez Bankaları'nın rezervlerinin güçlendirilmesi piyasalar buna önem atfettikleri için önemli. Dış borçların yeniden yapılandırılması ile ilgili elimizden bişey geliyorsa odaklanmakta fayda var. Aynı zamanda kural hakimiyeti ve yargının operasyonel sorunlarının çözümü son derece önemli. Kamunun idari kapasitesinin güçlendirilmesi gerektiği açık. İstikrar temin edildikten sonra büyümenin sürdürülebilirliği ve yeni büyüme hamlesini tartışabiliriz.
'Türkiye'nin yeşil dönüşümü tasarlamaya başlaması gerek'
Sak, “Birincisi Covid-19 sürecine ilişkin temel belirsizlik hala devam ediyor. Bu önümüzdeki süreçte ekonomi nasıl gider diye düşünürken dünyanın her tarafında Covid-19 sürecine ilişkin temel belirsizlik devam ettikçe, bu rakamlar artmaya devam ettikçe, aşı ve ilaç olmadan virüsle birlikte yaşayabilmek için mekanları yeniden tasarlamamız gerekiyor. Bu sürecin sonunda dijitalleşme ile birlikte her alanda hızlı bir robotlaşma ile karşı karşıya kalacağız. Kamuya da istihdam kayıpları nedeniyle sosyal korunma ağının üzerinde düşünmek onu tasarlamak kalacak. Ama kamunun büyümenin sürdürülebilirliği için yeşil dönüşüme doğru yönelmesi bir başka problemin çözümünü öne alması önemli. Türkiye'nin Avrupa Yeşil Mutabakatı'na uyumlu yeşil dönüşümü tasarlamaya başlaması gerekiyor. Bunun için de kamu yatırımlarını hangi alanlara yapacağını özel kesime devletin nasıl öncülük edeceğini belirlemesi gerekiyor... Sürdürülebilir iş yaratacak kamu yatırım hamlesi tasarlamak gerekiyor” şeklinde konuştu.
7DENİZ
