Phaselislilerin, sadece 2700 yıllık Phaselis Antik Kenti’nde yayılış gösteren antik bitkinin fasulye şeklindeki meyvelerinden esinlenerek, inşa ettikleri gemiye, fasulye anlamına gelen ‘Phaselos’ adını verdikleri öğrenildi.
Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gökhan Deniz, koordinatörlüğünü yürüttüğü ‘Apollo’dan Athena’ya Antik Kentler Endemik Çiçekler’ projesi ile dünyada sadece Antalya’nın 5 antik kenti ve yakın çevresinde yayılış gösteren 5 endemik bitkinin korunmasının amaçlandığını belirtti. Doç. Dr. Deniz, Sivil Toplum Diyaloğu V Programı kapsamında Avrupa Birliği (AB) fonuyla desteklenen proje kapsamındaki bitki türlerinin, Phaselis antik kentinde yetişen ‘burçak’, Perge’nin ‘hava civası’, Side’nin ‘canavar otu’, Aspendos’un ‘orkidesi’ ve Termessos’un ‘çiğdemi’nin, dünyada yayılış gösterdiği tek alanlar olan bu antik kentlerde koruma altına alınmasının amaçlandığını kaydetti.
GELECEK NESLİ TEHLİKE ALTINDA
5 bitki türünden ‘antik fasulye’ olarak bilinen ve Latince ismi ‘Lathyrus phaselitanus’ olan Phaselis Burçağı’nın yeryüzünde sadece Antalya’da yayılış gösteren 250 bitki türünden biri olduğunu kaydeden Doç. Dr. Deniz, türün gelecek neslinin tehlike altında olduğunu söyledi.
Proje kapsamında koruma ve araştırma çalışmaları yapılan türün mayıs-temmuz döneminde çiçeklendiğini kaydeden Doç. Dr. Deniz, türü korumak için korunaklı sahalara tohum aktarımı gerçekleştirdiklerini belirtti.
Doç. Dr. Deniz, “Bu sayede antik kent içerisinde kontrollü noktalarda tanıtımı yapılarak, türün sürdürülebilir turizm öğelerinden biri olarak ekoturizme katkı sağlamasını amaçlıyoruz" diye konuştu.
ANTİK FASULYE OLARAK BİLİNİYOR
Phaselis Antik Kenti’nin M.Ö. 6-7. yüzyılda kurulduğunu belirten Doç. Dr. Deniz, antik Phaselis Burçağı bitkisinin o dönemde de bölgede yayılış gösterdiğini kaydetti. Doç. Dr. Deniz, “Projenin önemli çıktılarından bir tanesi, antik dönem üzerindeki bitki motiflerinin günümüz florasıyla örtüştürülme çalışmaları. Bu kapsamda alanda arkeolojik çalışmalar yürüten arkeologlarla istişareler yaparak, eserler üzerindeki bitki figürlerinin hangi bitki türlerine ait olduğuyla ilgili örtüştürme çalışmaları yapıyoruz" dedi.
Çalışmalarda ‘antik fasulye’ olarak adlandırdıkları ‘Lathyrus phaselitanus’ yani ‘Phaselis Burçağı’ ile ilgili en dikkat çekici noktanın meyveleri olduğunu söyleyen Doç. Dr. Deniz, bu türü bağlı olduğu baklagiller ailesinin, fasulye gibi meyve şekline sahip türleri bir araya getirdiğini ifade etti. Fasulye isminin Latince'de ‘Phaselos’ olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Deniz, şunları söyledi:
“Bu meyve şeklinin, antik kentle simgeleşen gemilerin şeklinde etkili olduğunu düşünüyoruz. Phaselis Antik Kenti’ne özgü Phaselos adlı gemilerin benzerinin o bölgede olmadığını biliyoruz. Çalışmalarımızı, Phaselis Yüzey Araştırmaları Koordinatörü ve Kazı Başkanı Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Arslan ile istişareli yürütüyoruz.
Latin yazarlar Phaselos kelimesini bir gemi tipini adlandırmak için kullanmış. Bu doğrultuda, 2700 yıllık Phaselis Antik Kenti’nin isminin Yunanca anlamı bir fasulye çeşidi ya da bezelyeye işaret eden bir kelimeden geldiğini düşünüyoruz.
‘Antik fasulye’ olarak da tanımlanan Phaselis Burçağı’nın, o dönemde antik kentte inşa edilen Phaselos isimli gemiye ilham kaynağı olduğunu söyleyebiliriz. Bu gemiler, ön tarafında uzun mahmuz yapısı ve arka bölümünde yer alan kıvrık karakteriyle dikkat çekiyor. Hem ticaret hem savaş gemisi olarak kullanılmış."
