Akdeniz ve Ege Deniziʹni ˮTürk Gölüˮne dönüştürerek Osmanlı egemenliğini hakim kılan, Barbaros Hayrettin Paşa, vefatının 472. yılında anılıyor. Yahya Kemal Beyatlıʹnın, ˮSüleymaniyeʹde Bayram Sabahıˮ şiirinde, ˮDeniz ufkunda bu top sesleri nereden geliyor? / Barbaros, belki, donanmayla seferden geliyor! / Adalarʹdan mı? Tunusʹtan mı, Cezayirʹden mi? / Hür ufuklarda donanmış iki yüz pare gemi / Yeni doğmuş aya baktıkları yerden geliyor; / O mübarek gemiler hangi seherden geliyor?ˮ dizeleriyle anlattığı Osmanlı Devletiʹnin ilk Kaptan-ı Deryası Barbaros Hayrettin Paşa, vefatının üzerinden asırlar geçmesine rağmen hala tarihteki sayılı denizcilerden biri olarak görülüyor. Osmanlı Devletiʹnin Akdeniz ve Ege Deniziʹnde egemenliğini hakim kılan Barbaros Hayrettin Paşaʹnın 4 Temmuzʹdaki vefatı sonrasında dünyada dile getirilen ˮMate reisüʹl-bahrˮ yani ˮDenizin reisi öldüˮ sözü, tarihe bir not olarak düştü. - Korsanlıktan, denizlerin reisliğine Barbaros Hayrettin Paşa, Midilliʹde 1478 yılında Yenice Vardarlı sipahi Yakup Ağa ile yerli Katerinaʹnın dört çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Asıl adı Hızır Reis olan Barbaros Hayrettin Paşaʹya, ˮdinin hayırlısıˮ anlamına gelen ˮHayrettinˮ adı, Osmanlı Devletiʹne yaptığı hizmetlerden dolayı Yavuz Sultan Selim tarafından verildi. Ağabeyi Oruç Reisʹe kızıla çalan sakalı yüzünden ˮBarbarossaˮ adını veren Avrupalılar, Oruç Reisʹin vefatının ardından küçük kardeşi Hızır için de bu ismi kullandı. ˮBarbarossaˮ Türkçeʹde ˮBarbarosˮ olarak ifade edildi. Barbaros Hayrettin Paşa, çömlekçilik ve ticaretle uğraşan sıradan biriyken ağabeyi Oruç Reis ile denizcilik mesleğini seçti ve bir deniz gazisi olarak Akdenizʹde hakimiyet mücadelesi başlattı. Ağabeyiyle, Akdeniz kıyılarına düzenledikleri akınlarda önemli ganimetler elde eden Barbaros Hayrettin, İspanya, Ceneviz, ve Fransaʹya karşı kazandıkları başarılarla adını duyurdu. Barbaros Hayrettin Paşa ve Oruç Reis, 1516ʹda ele geçirdikleri yüklü bir gemiyi dönemin Padişahı Yavuz Sultan Selimʹe hediye olarak gönderdi. Kuzey Afrikaʹda toprak edinmeye başlayan reisler, 1516-1517 yıllarında İspanyol ve Cenevizli istilacılarla yaptıkları savaşlar sonunda Cezayirʹi denetim altına aldı. İspanyollara sığınan Tlemsen Beyiʹnin bir sene sonra yaptığı karşı saldırıda Barbaros Hayrettin Paşaʹnın kardeşleri İshak Reis ve Oruç Reis şehit oldu. - İlk Kaptan-ı Derya Gösterdiği başarılı mücadeleyle bir süre daha tek başına Cezayir topraklarında tutunabilen Barbaros Hayrettin Paşa, stratejik bir kararla Yavuz Sultan Selimʹe bir heyet göndererek topraklarının Osmanlı hakimiyetine kabulünü istedi. Cezayir, Osmanlı Devletiʹnin bir toprağı haline geldi. Yavuz Sultan Selim adına para bastırarak, hutbe okutarak bağlılığını bildiren Hayrettin Reis, Cezayir Beyi olarak atandı. Akdeniz ve Kuzey Afrikaʹda İspanyollara, Cenevizlilere ve Fransızlara karşı Osmanlı devleti adına önemli zaferler kazanan Barbaros Hayrettin Paşa, başarılarıyla ününe ün kattı. Barbaros Hayrettin Paşa, Yavuz Sultan Selimʹin ardından Kanuni Sultan Süleyman döneminde de büyük başarılara imza attı. Hristiyan denizcilerin, Osmanlı Devletiʹnin Mora kıyılarına saldırması üzerine Kanuni Sultan Süleyman çözümü Barbaros Hayrettin Paşaʹda buldu. Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros Hayrettin Paşaʹyı 1534ʹte Kaptan-ı Derya ilan etti. Böylece Barbaros Hayrettin Paşa, Devlet-i Aliyyeʹde amiralliğe kadar yükseldi. - Altı kat büyüklükteki donanmayı yendi Osmanlıʹnın Barbaros Hayrettin Paşaʹnın zaferleriyle Akdenizʹdeki gücünü ve denetimini arttırması nedeniyle Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz gemilerinden oluşan ve başında Andera Doriaʹnın bulunduğu bir Haçlı Donanması kuruldu. Osmanlı Donanması ile Haçlı Donanmasıʹnın karşılaşmasına sahne olan Arta Körfeziʹndeki Prevezeʹde, tarihin en kalabalık deniz muharebesi gerçekleşti. Haçlı Donanmasının 600ʹden fazla gemisi, on binlerce forsa dışında 60 bin askeri, 122 gemi ve forsalar dışında 20 bin askerli Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması ile karşı karşıya geldi. Bu büyük savaş sonunda, Haçlı Donanması 128 gemisini kaybetti, 29 gemi de Osmanlı tarafından ele geçirildi. Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki donanma bir gemi bile kaybetmezken, yaklaşık 400 levendi şehit oldu. Preveze Savaşı sonrasında, Osmanlı Devletiʹnin Akdenizʹdeki egemenliği pekişti. Şarlken, Prevezeʹnin intikamını almak için 1541ʹde Cezayirʹe saldırdı ancak başarılı olamadı. Fransa Kralı 1. Françoisʹin, Şarlkenʹe karşı Osmanlılarʹdan yardım istemesi üzerine Kanuni Sultan Süleyman, Barbaros Hayrettin Paşaʹyı Fransaʹnın Akdeniz kıyılarına gönderdi. Barbaros Hayrettin Paşa, Toulonʹda Fransız donanmasıyla birleşerek 1543ʹde Niceʹi aldı. - Osmanlı denizciliği gücünü zirveye taşıdı Osmanlı denizciliği, Barbaros Hayrettin Paşa sayesinde gücünün zirvesine ulaştı. Barbaros Hayrettin Paşa devletin deniz politikasını belirlemesinin yanı sıra, Tersane-i Amireʹnin, dönemin en başarılı gemi üretim ve teknoloji merkezi olmasını sağladı. Onun mektebinde yetişen değerli denizciler ve teşkilatlı tersane sayesinde bu deniz gücü varlığını bir süre daha devam ettirdi.Ömrü denizlerde geçtiğinden Rumca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi Akdeniz dillerini çok iyi bilen Barbaros Hayrettin Paşa, İstanbulʹda bir cami, bir medrese bir de sıbyan mektebi inşa ettirdi. Barbaros Hayrettin Paşa, Beşiktaşʹta 4 Temmuz 1546ʹda 76 yaşında vefat etti. Ölümünün ardından dünyada ne kadar büyük bir denizci olduğuna ithafen ˮMate reisüʹl-bahr.ˮ yani ˮDenizin reisi öldü.ˮ denildi. Barbaros Hayrettin Paşaʹnın naaşı, sağlığında Beşiktaşʹta yaptırdığı medresenin yanına Mimar Sinan tarafından yaptırılan türbeye, yani vasiyetindeki gibi deniz sesi işitilen bir yere defnedildi. - Katıldığı savaşlar Adını denizcilik tarihine yazdıran Barbaros Hayrettinʹin denizlerdeki zaferleri ise sırasıyla şöyle: - 1519 İspanya donanmasını bozguna uğrattı. - 1520-1525 yılları arasında Akdenizʹin Avrupa kıyılarını vurarak, büyük ganimetler elde etti. - 1530ʹda Cezayirʹi yeniden ele geçirdi. - 1534ʹte Akdenizʹe açıldı ve İtalya kıyılarına seferler düzenledi. - 1534ʹte Tunusʹu ele geçirdi. - 1536ʹda daha güçlü bir donanma ile İtalya kıyılarına saldırdı. - 1536-37ʹde Ege Deniziʹndeki bütün Venedik adalarını fethetti. - 1538ʹde Preveze Deniz Savaşıʹnda Haçlı Donanmasıʹnı yendi. - 1543ʹte Fransız Donanması ile birleşerek, Kutsal Roma Germen ittifakını yenerek Niceʹi aldı. (timeturk) 7DENİZ  

Editör: Haber Merkezi