'2015 yılı içinde gemi inşa firmalarına yaklaşık 12 milyon ABD Doları kredi kullandırılmış, bunun yanında aynı dönemde uluslararası deniz yolu taşımacılığında faaliyet gösteren firmalara ise yaklaşık 1,8 milyon ABD Doları kullanım gerçekleştirilmiştir' Gemi inşada henüz tam anlamıyla aşılamayan sorunlardan bir tanesi finansman. Mevzu bahis finansman olunca rotamızı Eximbank Genel Müdürü Hayrettin Kaplan'a yönelttik.
Sektörümüzün mevcut krediler içindeki payıyla başladığımız sohbetimize, Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı, Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kredisi Programı ve sektörümüze yönelik diğer finansman modellerini konuşarak devam ettik. Tabi ki söz konusu kredilerin kullanım koşulları ve izlenecek yolun nasıl olması gerektiğini de masaya yatırdık. Kısaca sohbetimizin özü, sektörümüzün ihtiyaç duyduğu finansman desteği ve bu desteğe açılan kapı Eximbank çözümleri oldu.
Sohbetimize Eximbank kredileri içerisinde sektörümüzün aldığı payı değerlendirerek başlayalım mı?
Hali hazırda bankamız Türkiye'de ihracat yapan bütün sektörlere farklı programlar ile finansman sağlıyor. Gemi inşa sektörü de önem verdiğimiz ve finanse etmek için özel programlar geliştirdiğimiz sektörlerden birisi. Sektöre yönelik kullandırılan kredilerin tüm kredilerimiz içindeki payı görece düşük olmakla birlikte 2015 yılı içinde gemi inşa firmalarına yaklaşık 12 milyon ABD Doları kredi kullandırılmış, bunun yanında aynı dönemde uluslararası deniz yolu taşımacılığı alanında faaliyet gösteren firmalara ise yaklaşık 1,8 milyon ABD Doları kullandırım gerçekleştirilmiştir.
Biraz 'Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı'ndan bahsedebilir misiniz?
'Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı' sadece gemi inşa ve ihraç edecek Türk gemicilik sektörü firmalarına yönelik olarak oluşturulan bir program. Bu program kapsamında firmalarımız hem nakdi hem de gayri nakdi olarak kredilendirilebilmekte. Program ile firmaların gemi yapımı sırasındaki 25 milyon ABD Doları'na kadar yapacağı harcamaları nakdi olarak kredilendiriyoruz. Ayrıca yine gemi inşa firmalarına, alıcı firmaya sunmak üzere ihtiyaç duyacağı garantiler kapsamında 25 milyon ABD Doları'na kadar teminat mektubu düzenleyebiliyoruz. Bunun yanında, döviz kazandırıcı hizmet olarak tanımlanan 'yurt dışına yönelik gemi bakım ve onarım hizmetleri'ni de bankamızın 'Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kredisi Programı' kapsamında finanse edebiliyoruz. Aynı hizmetler TCMB kaynakları ile kullandırıldığından çok uygun maliyet yapısına sahip olan reeskont kredileri programı kapsamında da finanse edilebiliyor. Reeskont kredisi kapsamında firmalar 250 milyon ABD Doları'na kadar kredi kullanabiliyor. Faiz oranları ise 120 güne kadar vadede LIBOR ya da EURIBOR+0,50 iken 240 güne kadar vadede ise LIBOR/EURIBOR+0,75. Bunlar piyasadaki en uygun faiz oranları.
Sektörümüzün yararlanabileceği diğer krediler neler?
Yukarıda saydığımız programlara ek olarak, bankamız bünyesinde ihracata yönelik üretim yapan imalatçı, imalatçı-ihracatçı ve ihracatçı firmalara işletme sermayesi ve yatırım harcamaları için orta ve uzun vadeli finansman imkanları sunuyoruz. Azami vade olarak işletme sermayesi kredilerinde 5 yıla, yatırım kredilerinde ise 7 yıla kadar çıkabiliyoruz. 1 veya 2 yıl anapara geri ödemesiz dönem sunulan söz konusu kredi programlarımızın firmalarımızın gemi inşa süreci öncesindeki işletme sermayesi ve yatırım harcamalarının finansmanında önemli olduğu kanaatindeyiz. Söz konusu kredilerden yararlanabilmek için firmalarımız nasıl bir süreç izlemeli? Bahsettiğim kredi programlarımızda diğer tüm kredi programları ile aşağı yukarı aynı kullandırım süreci geçerli. Öncelikle kredi başvurusu yapacak olan firmalar bankamıza mali verilerini sunuyor. Mali ve diğer istihbarat verileri kullanılarak firmaların mali analizi yapılıyor. Mali analiz sonucu olumlu sonuçlanan firmaların başvuruları alınıyor. Bu arada, program özelinde başvuru dosyalarının içeriğinin farklılaşabileceğini belirtmek isterim. Ancak tüm programlara ait başvuru evrak listesi bankamızın internet sitesinde yayınlanıyor. Nihai olarak başvurusu olumlu neticelenen firmalar kredi kullanımı öncesinde bankamıza teminatlarını sunuyor ve teminat tesis edildikten sonra kredi kullandırımı gerçekleştiriliyor. Ayrıca, Uluslararası Kredi Programları kapsamında gemi inşa ve gemi inşa yan sanayinde faaliyet gösteren firmaların yabancı ülkelerdeki alıcılarına yaptıkları satışları, nakdi ve gayri nakdi krediler ile OECD Uzlaşısı çerçevesinde de destekliyoruz. Kredi borçlusunun ihracatın gerçekleşeceği ülkenin devlet garantisi altında kamu kurum/kuruluşları veya bankamız tarafından analizi yapılarak muteber kabul edilen yabancı bankalar olduğu program kapsamında OECD düzenlemelerine uygun olarak ticari koşullarla orta/uzun vadeli finansman sağlıyoruz. Bankamız, kontrat bedelinin 80'ine kadar orta/uzun dönemli finansal destek sağlarken, gemi kontrat bedelinin 20'sinin ise gemi teslimine kadar alıcı tarafından ödenmesi gerekiyor. Bankamızca sağlanan kredilerin geri ödeme süresi gemi tesliminden itibaren 12 yıl olup, gemi inşası süresince firmalara geri ödemesiz dönem tanıyabiliyoruz.
Bankamızca geminin tamamlanmasını müteakip bir kredilendirme söz konusu ise gemi kontrat bedelinin azami 80'inin gemi tesliminde ihracatçıya ödenmelidir. Gemi inşa süresi dahil bir kredilendirme durumu söz konusu ise, gemi inşa aşamasında kredi borçlusu ve alıcı tarafından onaylanacak hakedişler çerçevesinde ihracatçı firmanın hesabına ödemeler yapılabilmektedir. Bu durumunda Uluslararası Proje Kredileri uygulamalarına benzer şekilde sevkiyat öncesi dönemde alıcıyı borçlandırıyoruz. Bu noktada düzenlediğiniz 'Niyet mektubu'nu sormak isteriz. Sektör temsilcilerini uluslararası ihalelerde desteklemek amacıyla, yabancı müşterilerine sunulmak üzere niyet mektubu düzenliyoruz ve kredi koşullarında mutabık kaldığımız firmalara finansman desteği sağlıyoruz. 2015 başından itibaren yaklaşık 2,4 milyar Dolar tutarındaki 5 proje için niyet mektubu düzenledik. Bankamızdan beklentileri büyük olan ve bunu her platformda dile getiren sektörün ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, esnek finansman koşulları sağlayabileceğimiz savunma sanayi projelerine, görece düşük montanlı olan yat inşa projelerine, kamu alıcılarına ve finansman modelimize uygun diğer alıcı portföyüne yoğunlaşılmasının ve sektör paydaşları ile koordinasyon sağlanarak, mevcut finansman alternatiflerinin geliştirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. Aksi halde, dünya gemi sipariş talebinin adet ve tonaj olarak 80'den fazlasını karşılayan Çin, Güney Kore ve Japonya karşısında Türk gemi inşa sektörünün pazar kaybına devam edeceği aşikar.
Sektörümüzden size gelen talepler çerçevesinde değerlendirirsek, kredi taleplerinin pozitif değerlendirilmediği başvurulardaki sıkıntılar, hatalar, eksikler neler?
Kredi başvurularında öncelikle bankamız kaynak durumu dikkate alınarak başvuru öncesinde firmalar bilgilendiriliyor ve gerekirse firmalar daha müsait koşullardaki vade seçeneğine, döviz cinsine yahut kredi programına yönlendiriliyorlar. Bu şekilde başvuru aşamasındaki firmalarımız sürekli olarak sürecin işleyişi hakkında bilgilendirilmeye çalışılıyor. Genel olarak finansman yapısı yeterli düzeyde sağlam olan ve program başvuru şartlarını yerine getiren tüm firmaların başvurularını hızlı bir şekilde sonuçlandırıyoruz. Gemi inşa ve ihracatına yönelik kredilerde projenin uygulanabilirliğini de asgari düzeyde görmek istiyoruz tabii ki. Bu bağlamda özellikle sormak isteriz teminat şartlarınız ve bu konuda sektörümüzle paylaşmak istediğiniz önemli noktalar nelerdir? Bankamızın tüm kredilerinde, kredinin geri ödenmemesi ve ihracat taahhüdünün yerine getirilmemesi riskine karşılık firmaların teminat tesis etmesi bekleniyor. Teminat olarak ise bankamızın gayri nakdi limit tahsis etmiş olduğu bankalardan getirilecek teminat mektupları, KGF kefaleti ve Devlet İç Borçlanma Senetleri kabul ediliyor.
Yurt dışına ihracat yapacak firmalarımıza, ülke-risk değerlendirmeniz hakkında bilgi verir misiniz?
Bankamızın uluslararası kredi programları dahlinde bankamızca faaliyette bulunulacak ülkeler ve bu ülkelere açılabilecek kredi limitleri her yıl Bakanlar Kurulu'nca belirleniyor. Söz konusu limitler ilgili ülkede alınacak azami risk tutarlarını belirliyor. Bankamız, kredi ilişkisine gireceği ülkelerde üstlenebileceği risk tutarını, projenin veya ihracat işleminin gerçekleştirileceği ve borçlunun mukim olduğu ülkenin ekonomik ve politik durumunu etkileyen her türlü güncel veriyi değerlendirerek belirliyor. Bu çerçevede ülkelerin GSYİH'si, cari açığının GSYİH'ye oranı, kamu dış borcu, döviz rezervleri ve uluslararası derecelendirme kuruluşlarından almış olduğu kredi notları da göz önünde bulundurularak ülkelerin ekonomik durumu analiz edilmekte ve ülke özelinde alınabilecek risk tutarı bu veriler ışığında belirlenmektedir. Özellikle, OECD risk kategorisinde 5, 6 ve 7. grupta yer alan ülkelerde kredilendirilecek ilk projenin ülkelerin yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitesini ölçmeye ve iş yapma kültürünü anlamaya imkan verecek makul bir tutarda olması tercih edilmektedir.
Cengiz Tepebaş - 7DENİZ
