Küreselleşmenin durdurulamaz etkisiyle dünya ticareti hızla büyümekte. Ekonomik gelişmeler, ölçek büyüklükleri ürünlerin fiyatlarını ucuzlatıyor ve küresel rekabetin de etkisiyle artık daha fazla tüketiyor, daha fazla üretiyor ve daha fazla taşıyoruz. Ürünlerimizi daha büyük gemilerle, daha uzun trenlerle taşıyor ve daha büyük depolarda elleçliyoruz. Büyüyen ölçek, küreselleşen ticaret, artan rekabet, lojistik hizmetlerde de yeni sistemlerin uygulanmasını gerektiriyor. Daha büyük gemiler inşa ediliyor. Bu gemilerin yanaşması için artık su derinlikleri arttırılmış, rıhtım uzunlukları büyütülmüş, dolayısıyla arka alanları geniş limanlara ihtiyacımız oluyor. Daha büyük gemilerde, daha fazla sayıda konteyner, içleri yük dolu, sürekli hareket halinde... Limanlarda artık daha büyük vinçler çalışmakta. Saatte elleçlediğimiz konteyner sayısı ikiye katlanmış durumda. Full otomatik, gece gündüz çalışacak konteyner terminallerinden söz etmeye başladık. Gemilerden indirdikleri ürünleri el değmeden, doğrudan depolara taşıyabilen sistemler söz konusu. Daha fazla sayıda ro-ro gemisi sefer halinde, özel ro-ro terminalleri inşa ediliyor. Demiryolları da bu gelişmeden payını almış durumda. Raylar üzerindeki katarlardaki vagon adetleri ve kapasiteleri büyütülmüş. Trenler daha hızlı gidiyor, hatta yüke özel demiryolu hatları konuşulmaya başlanmış. İstasyonlardaki elleçleme alanları genişletiliyor, transfer süreleri kısaltılmış özel vagonlar iş yerlerine, hatta depolara kadar döşenen demir yolları ile adresten adrese mal taşımasını sağlıyor. Demiryolları artık limanların vazgeçilmez bir parçası halinde. RoLa taşımacılığı yaygınlaşmış hatta karayolu taşımacılığının zorlaştırılması yolu ile teşvik bile ediliyor. Otoyollar ve güçlendirilmiş duble yollar limanlara ve demiryolu istasyonlarına bağlanmış, yurtiçinde denize uzak endüstriyel alanlarda konteyner terminalleri oluşturulmuş ve gerek dolu, gerekse boş konteynerler buralarda stoklanmakta. Karayolları üzerinde trafik hızı artmış. Daha hızlı sefer yaparak aylık sefer adetlerini yükseltiyor ve maliyetlerimizi indiriyoruz. Bir çekiciye birden fazla treyler eşlik ediyor ve çalışma tempomuz artıyor. Bütün bunlar geleceğin en popüler işi olacak “Kombine taşımacılığın” veya “Intermodal taşımacılığın” ayak sesleri olarak karşımıza çıkıyor. AB’de taşımacılığın ve lojistiğin düzenlenmesini amaçlayan intermodal taşımacılığın gelişmesini hedeflemekte ve bu amaçla taşıma yöntemlerinde önerilerde bulunmakta. Taşımacılıkta ürünlerin, iki nokta arasında kara, deniz, demiryolu hatta havayolunu birlikte kullanarak taşınması olan intermodal taşımacılık ülkemizde de konuşuluyor artık. İntermodal taşımacılığı, kombine taşımacılığı hatta multimodal taşımacılığı kullanmak için öncelikle terminoloji karmaşasını çözmemiz gerekiyor. Intermodal, Multimodal ve Combined Transport’un, UN (Birleşmiş Milletler) ve ECMT (Eurpoen Conferance of Minister of Transportation) tarafından kabul edilmiş tanımlamalar…  Bu üç terim her ne kadar ülkemizde aynı anlamda kullanılmaktaysa da birbirinden farklı içeriklere sahip. Intermodal taşıma tek yüklemeyle ve aynı taşıma birimi içinde ürünlerin ellenmeden, birden çok taşıma yöntemleri ile taşınması olarak tanımlanmakta. Bunda konteyner taşımacılığı veya treylerin hiç açılmadan kara yolu, demir yolu veya deniz yolu ile taşınması kastedilmekte. Hedef yüklemede ağzı apatılan ünitenin teslim yerinde açılmasıdır. Boş konteynerin, boş treylerin içinde bir ürün olmadan taşınmasına, içlerinde ürün olmadığı için intermodal adı verilememekte. Multimodal taşıma ise ürünlerin en az iki farklı taşıma yöntemi ile taşınması olarak tanımlanmış. Birleşmiş Milletler Uluslararası Multimodal Taşımacılık konvansiyonunda da bu tanıma, bir ülkeden farklı bir taşıma sistemi ile yüklenip diğer ülkeden başka bir taşıma yöntemi ile teslim edilmesi eklenmiştir. Bu tanımla intermodal taşımacılık multimodal taşımacılığın özel bir uygulaması haline gelmiştir. “Combined Taşımacılık” günlük kullanımımızla “Kombine Taşımacılık” ise önce intermodal taşımacılık şeklinde anlaşılmış ise de daha sonra ECE tarafından 19 numaralı tavsiye kararı ile kombine taşımacılığın enerji harcayan bir taşımacılık yöntemi ile enerji harcamayan diğer yöntemin birlikte kullanımı şeklinde açıklaması yapılmıştır. Ro-Ro gemisine yüklenen kamyonların veya RoLA sisteminde trene yüklenen kamyonların durumu bu açıklamaya girmektedir. Avrupa birliği nakliye politikası olarak kombine taşımacılığı, “Başlangıç noktası ve bitiş noktası mümkün olabildiğince az miktarda karayolu ile yapılmak üzere ürünlerin tren veya su üzerinden taşıması şeklinde yapılan intermodal taşımacılık” şeklinde tanımlamaktadır. Intermodel taşımacılığın aktif hale gelmesi için denizyolu taşımasının demir yolu taşımasına ve karayolu taşımasına bağlanması gerekmekte. Bu amaçla inşa edilmiş limanlar ve lojistik köyler sağlanmalı. Demiryolu taşımasının Intermodal taşımaya adaptasyonu için; 1-Demir yolu taşımasının canlandırılması, limanlara ve sanayi bölgelerine demiryolu bağlantısı yapılması, 2-Demir yolu taşımacılığının emniyetinin sağlanması, normal ve hızlı trenler için birlikte çalışabilecek düzenlemeler yapılması, 3-Kullanıcıların haklarının ve hizmet kalitesinin arttırılması, gecikme ve aksaklıklarda sorumluluğu taşımak, 4-Sözleşmelerde şeffaflığı sağlayıp taşımaların aktarmalarını basitleştirmek hedeflenmekte. Deniz ve suyolları taşımasında; 1-Deniz otoyollarının oluşturulması için gereken alt yapının sağlanması, liman kapasitelerinin arttırılması, 2-İdari ve gümrük formalitelerini azaltarak deniz taşımacılığını diğer taşıma yöntemleri ile bağlamak, 3-Deniz taşımasının güvenliğini kontrol etmek ve arttırmak, 4-İç sularda kontrol, güvenlik ve belgelendirmeyi kontrol etmek gibi konulara ağrılık vermemiz gerekiyor. Intermodal, Multimodal ve Kombine taşımacılığın geliştirilmesi bu çalışmaların sonucuna bağlı.  Amacımız, taşımacılığın kontrol altında, kayıtlı olarak, kara yollarının yükünü azaltarak, çevre kirliliğini hafifleterek, güvenli ve ekonomik bir şekilde sağlanması olacak. Bu hedefe ulaşmamız için tüm altyapı eksikliklerinin giderilmesi, çıkabilecek problemlerin çözülmesi gerekiyor. Yapacak çok işimiz, yürüyecek çok yolumuz ve çıkılacak çok yokuşumuz var. Atilla Yıldıztekin Lojistik Yönetim Danışmanı  [email protected]
Editör: TE Bilisim